Για τη σειρά βιβλίων γνώσεων για μικρά παιδιά «Γιατί ξεχώρισα» (μτφρ. Τατιάνα Γαλάτουλα, εκδ. Διόπτρα). Οι ζωές και τα επιτεύγματα της Μαρί Κιουρί, της Φρίντα Κάλο, του Λεονάρντο ντα Βίντσι και του Άλμπερτ Άινσταϊν σε τέσσερα βιβλία για μικρά παιδιά από 4 ετών.
Γράφει η Ελευθερία Ράπτου
Η βιωματική μάθηση, βρίσκεται στον πυρήνα της παιδαγωγικής μεθόδου που εισήγαγε η γιατρός και παιδαγωγός Μαρία Μοντεσσόρι. Η Μοντεσσοριανή αγωγή προωθεί την ανεξαρτησία των παιδιών γενικά και τη μαθησιακή ανεξαρτησία ειδικά με στόχο τη διαμόρφωση προσωπικών γνωστικών πειθαρχιών και αυτάρκειας.
Η σειρά των βιβλίων «Γιατί ξεχώρισα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα εστιάζει ακριβώς στη σύνθεση, στην ολιστική μάθηση, στη συνδυαστική της επιστήμης και της τέχνης χωρίς αναγκαστικότητες. Στη σύγχρονη παιδαγωγική εξάλλου δεν χωράνε οι αυστηροί διαχωρισμοί των γνωστικών πεδίων, οι παλιές διαχωριστικές γραμμές μεταξύ επιστήμης και τέχνης. Τούτο καταδεικνύουν και οι προωθημένες μέθοδοι των προγραμμάτων STEAM (Science, Technology, Engineering, Math, Arts) που ευχόμαστε να βρουν το δρόμο τους και προς τις ελληνικές σχολικές τάξεις με τρόπο ουσιαστικό, από το νηπιαγωγείο μέχρι το λύκειο.
Δύο άνδρες και δύο γυναίκες, δύο επιστήμονες και δύο καλλιτέχνες, αν και επαναλαμβάνουμε ότι τα όρια είναι διαπερατά.
Τα βιβλία της σειράς απευθύνονται σε παιδιά που τώρα ξεκινούν το ταξίδι τους στη γνώση. Οι μικροί αναγνώστες ανακαλύπτουν πτυχές της προσωπικότητας, αλλά και του σημαντικού έργου τεσσάρων διάσημων για το έργο τους ανθρώπων: Μαρί Κιουρί, Φρίντα Κάλο, Λεονάρντο ντα Βίντσι, Άλμπερτ Αϊνστάιν. Δύο άνδρες και δύο γυναίκες, δύο επιστήμονες και δύο καλλιτέχνες, αν και επαναλαμβάνουμε ότι τα όρια είναι διαπερατά. Εξάλλου ο ντα Βίντσι εκτός από ζωγράφος ήταν μηχανικός, αρχιτέκτονας, εφευρέτης, μάγειρας, αλλά και ο Αϊνστάιν ήταν επιδέξιος βιολονίστας. Η Κάλο, αν και ζωγράφος παθιασμένη με το έργο της, λόγω της υγείας της είχε αποκτήσει πολλές γνώσεις και συνεχώς μπόλιαζε τη ζωγραφική της με εικόνες και σημασίες από την επιστήμη της υγείας, ενώ η Μαρί Κιουρί, δύο φορές βραβευμένη με Νόμπελ φυσικός και χημικός, πρωτοπόρος επιστήμονας σε μια εποχή που εξαιρετικά δύσκολα οι γυναίκες έμπαιναν στα υψηλά επιστημονικά σαλόνια, μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον όπου η μάθηση και τα ερεθίσματα ήταν ελεύθερα.
Τη σειρά των βιβλίων γράφει η Αλτέα Βίλα [Altea Villa] και η εικονογράφηση είναι του Φραμπρίτσο ντι Μπάλντο [Fabrizio Di Baldo], ενώ η μετάφραση είναι της Τατιάνας Γαλάτουλα.
Μαρί Κιουρί: Ζωή για χάρη της επιστήμης
Το πρώτο βιβλίο της σειράς Η Μαρί Κιουρί και το εντυπωσιακό πείραμα, παρουσιάζει τη Μαρί Κιουρί στο εργαστήριό της, να πειραματίζεται και να ανακαλύπτει τις ιδιότητες των ορυκτών πετρωμάτων που άλλαξαν τη ροή των φυσικών και χημικών επιστημών. Η συγγραφέας επιλέγει με λίγα λόγια σε κάθε σελίδα να παρουσιάσει στιγμιότυπα από την καθημερινότητα της Κιουρί, υπογραμμίζοντας κάποια βασικά και σημαντικά σημεία.
Η μη συμπερίληψη ωστόσο των εφαρμογών των ιδιοτήτων του ραδίου στην ιατρική και την ακτινοδιαγνωστική είναι ίσως παράλειψη για το αφήγημα. Η εικονογράφηση όμως του Di Baldo εμπλουτίζει τη γραφή και αναδιπλασιάζει τις δυνατότητες του μικρού βιβλίου. Η ζωγραφική στο πρώτο βιβλίο της σειράς ξεναγεί το μικρό αναγνώστη στο εργαστήριο της Κιουρί και αναδεικνύει εικονογραφικά τον χαρακτήρα της διάσημης επιστήμονα, που για χάρη της επιστήμης δεν ζήτησε ποτέ κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων για τις σπουδαίες ανακαλύψεις της.
Φρίντα Κάλο: Η χαρά και η οδύνη της δημιουργίας
Το δεύτερο βιβλίο της σειράς είναι αφιερωμένο στη μεξικανή ζωγράφο Φρίντα Κάλο, με τον τίτλο Η Φρίντα Κάλο και ο πολύχρωμος κόσμος της. Στις σελίδες του ο κόσμος της Κάλο και κυρίως η προσωπικότητά της ξεδιπλώνονται με κομψότητα. Η ζωγραφική έχει τον κεντρικό ρόλο και η Κάλο μέσα από την ερμηνευτική προσέγγιση της Villa μιλάει για τη χαρά της δημιουργίας, τη ζωγραφική, το χρώμα, την έμπνευση, τα συναισθήματα, το έργο τέχνης.
Με απλότητα και σαφήνεια, με όχημα τη σπουδαία ζωγράφο, αναδεικνύονται η χαρά και η οδύνη της δημιουργίας, η ελευθερία της σκέψης, η δικαίωση των επιλογών μας ανεξαρτήτως του τι σκέφτονται οι άλλοι γύρω μας, και φυσικά η γοητεία της ζωγραφικής. Και εδώ η εικονογραφική δουλειά του Di Baldo είναι πολυεπίπεδη καθώς από τη μια πλευρά μεταφέρει το λόγο στη γλώσσα της ζωγραφικής, από την άλλη θέτει ακόμα ένα ερμηνευτικό επίπεδο στον ζωγραφικό τρόπο της Κάλο και στην ιδιοσυγκρασία της.
Λεονάρντο ντα Βίντσι: Ασίγαστη δίψα για το καινούργιο
Το τρίτο βιβλίο της σειράς ταξιδεύει τα παιδιά στον ανεξάντλητο κόσμο του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι και οι ιπτάμενες μηχανές, σκιαγραφεί την πολυσχιδή προσωπικότητα του ντα Βίντσι και αναδεικνύει τα σημεία που κάνουν το δημιουργικό του πνεύμα αξεπέραστο. Παρουσιάζεται με τρόπο έξυπνο και ανάλαφρο η δύναμη που ωθούσε τον ντα Βίντσι να μεγαλουργήσει σε διάφορους τομείς της επιστήμης και της τέχνης. Η ασίγαστη δίψα για το καινούργιο, η περιέργεια σε συνδυασμό με την ελεύθερη σκέψη του κρύβονται πίσω από τα έργα του σπουδαίου ανθρώπου που προσωποποιεί την έννοια του «αναγεννησιακού ανθρώπου».
Το βιβλίο εστιάζει στις εφευρέσεις και το συνδυασμό της τέχνης με την επιστήμη. Πέρα από την αμιγή αναγνωστική ευχαρίστηση και τα ερεθίσματα που προσφέρει, είναι μια ενδιαφέρουσα πρώτη ύλη για την οργάνωση της γνώσης σε περιβάλλον STEAM για το νηπιαγωγείο και τις πρώτες δύο τάξεις του δημοτικού.
Άλμπερτ Αϊνστάιν: Η μοναδική σκέψη ενός λαμπρού μυαλού
Στην ίδια λογική κινείται και το τέταρτο βιβλίο της σειράς με τον τίτλο: Ο Αϊνστάιν και η γενική θεωρία του. Με αφετηρία μια μέρα από τη ζωή του Άλμπερτ η συγγραφέας φέρνει στο προσκήνιο τη μοναδική σκέψη ενός λαμπρού μυαλού. Η γλώσσα των μαθηματικών, η έμπνευση, η επίμονη αναζήτηση των δυνάμεων που κινούν το σύμπαν, η μελέτη των ιδιοτήτων του χρόνου παρουσιάζονται απλά, αλλά όχι απλοϊκά στις σελίδες του μικρού βιβλίου.
Οι εικόνες δίνουν παραστασιακή πνοή και με όχημα την μικρή ιστορία, τα μαθηματικά και έννοιες όπως ο χώρος και ο χρόνος μπορούν να ξεκλειδώσουν στην τάξη, πάντα με γνώμονα τη λογική STEAM.
Η προσεγμένη, σκληρόδετη τετράτομη έκδοση, με εύχρηστο μέγεθος, συντροφεύει εύκολα το παιδί: ανάγνωση στο σπίτι, στο αυτοκίνητο, σε ταξίδι, πριν τον ύπνο. Τα τέσσερα βιβλία είναι γενναιόδωρα εικονογραφημένα. Αποσκοπούν στο να συντροφεύσουν τον μικρό αναγνώστη όχι να καθοδηγήσουν. Οι πληροφορίες δεν «βαραίνουν». Η πρόθεση είναι να μπορέσουν τα παιδιά να διαβάσουν ξανά και ξανά την ιστορία. Να χρησιμοποιήσουν το κομμάτι από τη ζωή και το έργο των σημαντικών καλλιτεχνών και επιστημόνων ως εφαλτήριο για ερωτήσεις, για ονειροπόληση, για κίνητρο ώστε να πειραματιστούν με τις δεξιότητες και δυνατότητές, να συνεχίσουν την ιστορία και με αφορμή τις εικόνες και τα λόγια να φτιάξουν δικές τους ιστορίες, ζωγραφιές, πειράματα.
Το κλειδί των προσπαθειών σε εκδόσεις όπως αυτή είναι η διασύνδεση με το κοινό των μικρών αναγνωστών σε ένα πλαίσιο ανοιχτό και ευχάριστο
Συνήθως οι διάσημοι για το έργο τους άνθρωποι, στέκονται κάπου μακριά και ψηλά, σε ένα βάθρο, που εξασφαλίζει την αναγνωρισιμότητα του ονόματος, χωρίς όμως ουσιαστική γνώση. Έτσι και ως μοντέλα ζωής μένουν κενά περιεχομένου και βαθμιαία η λήθη τα τυλίγει, παραμένοντας απρόσιτα για τα παιδιά. Το κλειδί των προσπαθειών σε εκδόσεις όπως αυτή είναι η διασύνδεση με το κοινό των μικρών αναγνωστών σε ένα πλαίσιο ανοιχτό και ευχάριστο, ώστε να μπορέσει το κάθε παιδί να πλησιάσει τη γνώση σαν παιχνίδι, σαν ιστορία που θα εξάψει τη φαντασία και θα ενεργοποιήσει μηχανισμούς ταύτισης.
*Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΡΑΠΤΟΥ είναι θεατρολόγος-εκπαιδευτικός και κριτικός θεάτρου.
