bp grey light

Πώς μιλάμε στα παιδιά για τη σεξουαλική κακοποίηση; Για τη βία που βιώνουν συνομίλικοί τους, για τα τραύματα, την οδυνηρή και μοναχική πορεία των θυμάτων μέχρι που ορισμένα, λίγα, παιδιά καταφέρνουν να βρουν το κουράγιο και τα λόγια για να μιλήσουν; Πώς αποτυπώνουν οι συγγραφείς βιβλίων για παιδιά και για εφήβους τη σκληρή πραγματικότητα της σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης παιδιών; Γιατί αφηγούνται ή δεν αφηγούνται ιστορίες για τραύματα και μυστικά;

Της Ελένης Κορόβηλα

kiko kai to xeri

Το 2013 κυκλοφόρησε με ελεύθερη, δωρεάν διανομή το εικονογραφημένο παραμύθι η Κίκο και το Χέρι. Πρόκειται για μια έκδοση του Συμβουλίου της Ευρώπης που σκοπό έχει να διδάξει στα πολύ μικρά παιδιά τον απλό «κανόνα των εσωρούχων», ότι δηλαδή τα εσώρουχα είναι το όριο που προστατεύει τα σημεία του σώματός τους και που δεν επιτρέπεται να παραβιάζεται. Ταυτόχρονα, η έκδοση αποσκοπούσε να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για εκπαιδευτικούς και γονείς για να μιλήσουν στα παιδιά για το σώμα τους, για τα ανάρμοστα αγγίγματα, για το «όχι» που δεν πρέπει να φοβούνται να λένε, για τα κακά μυστικά που φοβίζουν, στεναχωρούν και προκαλούν άγχος. Η πρωτοβουλία υλοποιήθηκε με επάρκεια, σαφήνεια και απλότητα αλλά και πολύ διδακτισμό περιορίζοντας την έκδοση σε ένα χρηστικό εγχειρίδιο με οδηγίες και συμβουλές.

KETHI O KOSMOS APO THN ARXHΝα θέσει τον σπόρο του προβληματισμού είναι η στόχευση και της έκδοσης Ο κόσμος από την αρχή (κείμενα: Ελένη Κατσαμά, εικονογράφηση: Μυρτώ Δεληβοριά, επιστημονική επιμέλεια: Αντιγόνη Αγγελάκη, Galit Wolfensohn και Βικτωρία Γκερμότση) του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) και της Unicef. Με αφετηρία την Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας, τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, παρουσιάζονται ιστορίες κοριτσιών που έχουν βιώσει έμφυλη βία ή έχουν γίνει μάρτυρες ενδοοικογενειακής βίας. Το βιβλίο κυκλοφόρησε σε τέσσερις γλώσσες, ελληνικά, αγγλικά, αραβικά και φαρσί. Και πάλι δεν πρόκειται για ένα βιβλίο που κυκλοφορεί στο εμπόριο. Έχουμε να κάνουμε με ένα εξαιρετικά καλοδουλεμένο εκπαιδευτικό εργαλείο προς αξιοποίηση στις σχολικές τάξεις.

Ανεξάρτητα από το πώς και σε τι εύρος αξιοποιούνται αυτά και άλλα παρόμοια εργαλεία στις τάξεις και τις οικογένειες, τίθεται αναπόφευκτα το ερώτημα της ευθύνης των συγγραφέων βιβλίων για παιδιά και εφήβους. Πώς αποτυπώνουν την σκληρή πραγματικότητα της σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης παιδιών; Γιατί αφηγούνται ή δεν αφηγούνται ιστορίες για τραύματα και μυστικά;

Η διαχρονική «Αστραδενή» 

KEDROS ASTRADENHΤριάντα χρόνια νωρίτερα από την πρωτοβουλία του Συμβουλίου της Ευρώπης, το 1982, η Ευγενία Φακίνου συστήνεται στο αναγνωστικό κοινό με το πρώτο της μυθιστόρημα, την Αστραδενή. Το βιβλίο αφηγείται την ιστορία ενός κοριτσιού από τη Σύμη που το όνομά του σημαίνει εκείνη που δένει τ’ άστρα και φτάνει από το όμορφο νησί της στην Αθήνα για να εγκατασταθεί στην πρωτεύουσα μαζί με τους στραπατσαρισμένους οικονομικά γονείς της. Η Αστραδενή είναι βιβλίο τομή για τον τρόπο που μιλά (και) στα ίδια τα παιδιά και τους εφήβους για μια 11χρονη, θύμα της εσωτερικής μετανάστευσης σε πρώτη φάση, που παλεύει να ενταχθεί στη νέα πραγματικότητα, να γίνει αποδεκτή, να αποκτήσει φίλους ενώ ταυτόχρονα μια βαριά, μαύρη σκιά την κρατάει στο σκοτάδι, στη σιωπή.

Η τόλμη της Φακίνου να δώσει στο βιβλίο το συγκλονιστικό του τέλος-αποκάλυψη της σεξουαλικής κακοποίησης της μικρής Αστραδενής από τον υπεράνω υποψίας γείτονα εξακολουθεί να ξαφνιάζει και να προβληματίζει. Το μυθιστόρημα, αποσπάσματα του οποίου έχουν ενταχθεί εδώ και πολλά χρόνια στα σχολικά εγχειρίδια, επιτελεί για τους νεαρότερους αναγνώστες που το διαβάζουν, (αν και δεν απευθύνεται σε μικρά παιδιά, αλλά σε αναγνώστες άνω των 15 ετών), μια ευεργετική λειτουργία: τους παίρνει από το χέρι και, χωρίς ακρότητες και μελοδραματισμούς, τους οδηγεί από τον κόσμο της παιδικής αθωότητας στον σκληρό, αληθινό κόσμο της διπλανής πόρτας όπου συμβαίνουν, αποσιωπημένα τις περισσότερες φορές, εγκλήματα με θύματα παιδιά. Και κάτι πολύ σημαντικό: σχεδόν σαράντα χρόνια από την πρώτη του κυκλοφορία το μυθιστόρημα της Φακίνου διατηρεί τη φρεσκάδα του και είναι επίκαιρο γλωσσικά και θεματολογικά και για τους σημερινούς αναγνώστες του.

Ξεκάθαρα μηνύματα για μικρά παιδιά

PSYCHOGIOS SWMAΤο σώμα μου είναι δικό μου (μτφρ. Δομινίκη Σάνδη, εκδ. Ψυχογιός) μια έκδοση της γερμανικής Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Pro Familia σε εικονογράφηση της συγγραφέα και εικονογράφου Ντάγκμαρ Γκάισλερ είναι ένα βιβλίο για να κατανοήσουν τα μικρά παιδιά τα όρια που μπορούν τα ίδια να βάζουν σε ό,τι αφορά το σώμα τους και το δικαιώμά τους να αρνούνται το άγγιγμα όταν δεν το επιθυμούν. Μέσα από το βιβλίο εξοικειώνονται με το να αναγνωρίζουν μια ανάρμοστη συμπεριφορά και να μην φοβούνται να τη συζητήσουν με τους γονείς τους.

SAVVALAS MYSTIKOΣτη σειρά Ας μιλήσουμε γι’αυτό… των εκδόσεων Σαββάλα κυκλοφορεί το βιβλίο της Καναδής εκπαιδευτικού και κοινωνικής λειτουργού Jennifer Moore-Mallinos Έχω ένα μυστικό! (μτφρ. Παρασκευή Αυγουστίνου, εκδ. Σαββάλα). Μιλά στα παιδιά για τα καλά και τα κακά μυστικά, τα μυστικά που προκαλούν ανησυχία και στεναχώρια και τα προτρέπει να μιλούν στα πρόσωπα που εμπιστεύονται χωρίς φόβο.

SOKOLI RINAΑυτή την στόχευση έχει το παραμύθι της Ελένης Δασκαλάκη Η Ρίνα αποφασίζει να μιλήσει (πρόλογος Θάνος Ασκητής, εκδ, Σοκόλη). Με την ιστορία της Ρίνας, ενός μικρού αστερία που πέφτει θύμα του κυρίου Αχινού αλλά που κατορθώνει να βρει το κουράγιο και να μιλήσει στη μαμά της για το σκοτεινό μυστικό που την βαραίνει και την μπερδεύει, δίνεται μια καλή αφορμή για να εξηγηθεί στα παιδιά η σημασία των σχέσεων εμπιστοσύνης.

MINOAS MONO AN THELWΓια τις ανάρμοστες αγκαλιές που δημιουργούν ανασφάλεια μιλά το παραμύθι της Γιώτας Κ.  Αλεξάνδρου Μόνο αν θέλω (εικονογράφηση Σάντρα Ελευθερίου, εκδ. Μίνωας) που δίνει το μήνυμα ότι κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να αρνείται χάδια και αγγίγματα όταν αισθάνεται άβολα. Ταυτόχρονα βοηθά τα μικρά παιδιά να αντιληφθούν πως πίσω από την διαχυτικότητα ενός ενήλικα ενδέχεται να κρύβονται κακόβουλες προθέσεις και τα αφυπνίζει στην κατεύθυνση να ερμηνεύουν τα σημάδια.

Για MINOAS SWMAτο σώμα μου αποφασίζω εγώ (μτφρ. Ράνια Μπουμπουρή, εκδόσεις Μίνωας) είναι ο τίτλος του βιβλίου της εκπαιδευτικού και συγγραφέα βιβλίων για παιδιά Jayneen Sanders η οποία ασχολείται με την συμβουλευτική γονέων και το θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Αποσκοπεί και αυτό στην ψυχολογική τόνωση των παιδιών ώστε να μην παραπλανόνται από συγκεχυμένα μηνύματα και να διεκδικούν τον σεβασμό μιλώντας ανοιχτά για ό,τι τους συμβαίνει, ό,τι τα ενοχλεί και τα κάνει να νοιώθουν άβολα.

Μυθιστορήματα για σκληρές αλήθειες

METAIXMIO SOUFFLEΣε μεγαλύτερα παιδιά που πλησιάζουν την εφηβεία απευθύνεται η ιστορία της κοινωνικής λειτουργού και ψυχολόγου Αλίκης Τρίπου-Μάνου Σουφλέ Σοκολάτας (εκδ. Μεταίχμιο). Με ηρωίδα ένα παιδί χωρισμένων γονιών, την Σοφία ένα κορίτσι που του έχουν πει ότι μεγαλώνει σαν πριγκίπισα αλλά που κλείνεται στον εαυτό του κι έχει ανάγκη να δημιουργεί έναν ασφαλή φανταστικό κόσμο με πιο έμπιστη φίλη την κούκλα της, η συγγραφέας προσεγγίζει ανοιχτά το δύσκολο θέμα της κακοποίησης παιδιών από τον ίδιο τον γονιό τους, σε ένα βιβλίο που απευθύνεται σε μεγαλύτερα παιδιά.

Μέσα από την ανάλαφρη πρωτοπρόσωπη αφήγηση κωμικοτραγικών καταστάσεων, οι νεαροί αναγνώστες παρακολουθούν την ηρωίδα να βρίσκει το θάρρος να βγει από τον φανταστικό κόσμο και να πει την αλήθεια για ό,τι την έχει τραυματίσει.

KEDROS SIWPHΜε ευθύτητα, ρεαλισμό και καταφέρνοντας να ισορροπήσει πάνω σε ένα ευαίσθητο θέμα χωρίς να εκβιάζει το συναίσθημα, η Άννα Βασιλειάδη μιλά για την σεξουαλική κακοποίηση από τον πατριό της μέσα στο ίδιο της το σπίτι μιας έφηβης κοπέλας από όταν ήταν έντεκα ετών. Η σιωπή της Μελίνας (εκδ. Κέδρος) αποφεύγει τις σκληρές περιγραφές μιλώντας για τραυματικές καταστάσεις που συμβαίνουν πίσω από κλειστές πόρτες και θάβονται κάτω από στρώσεις ντροπής, ενοχής και θυματοποίησης.

Κάνοντας ένα βήμα πέρα από την καταδίκη για το αποτρόπαιο έγκλημα, η συγγραφέας θίγει την ανάγκη θωράκισης των παιδιών και τόνωσης της αυτοπεποίθησής τους από πολύ νωρίς ώστε να είναι πάντα σε θέση να απαιτούν τον σεβασμό, να γνωρίζουν τα όρια και τα δικαιώματά τους και να μην φοβούνται να μιλήσουν.

KOKKINH KLWSTH PAIDIΗ νηπιαγωγός και συγγραφέας βιβλίων για παιδιά Εύα Κασιάρου επιλέγει στο βιβλίο της Ήσουν μόνο ένα παιδί (εκδ. Κόκκινη Κλωστή Δεμένη) να μιλήσει για την σεξουαλική κακοποίηση παιδιών μεταποπίζοντας το πρόβλημα σε μια άλλη γενιά και δημιουργώντας έτσι μια απόσταση ασφαλείας για τους αναγνώστες που εισέρχονται στην εφηβεία.

Μια παρέα παιδιών που αγαπούν την περιπέτεια και τα κρυμμένα μυστικά θα έρθουν αντιμέτωποι με μια οδυνηρή αλήθεια που αφορά την γιαγιά ενός από τα παιδιά που όταν ήταν κι η ίδια παιδί είχε υποστεί σεξουαλική κακοποίηση από φιλικό πρόσωπο της οικογένειάς της. Τα παιδιά θα έρθουν αντιμέτωπα με μια σκληρή όψη της πραγματικότητας και θα λάβουν αποφάσεις. 

KEDROS TO KALOKAIRIΤο καλοκαίρι που μεγάλωσα (εκδ. Κέδρος) της Άντρης Αντωνίου θίγει το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας και των πρόωρων ευθυνών που εξαναγκάζεται να αναλάβει το θύμα σε πολύ νεαρή ηλικία. Η ηρωίδα, η δεκατετράχρονη Άννα, είναι ένα κορίτσι που βιώνει τη φρίκη μέσα στο ίδιο της το σπίτι. Μεγαλώνει σε ένα βίαιο περιβάλλον με θύματα την ίδια και τη μητέρα της και θύτη τον πατέρα της.

Για το κορίτσι έρχεται η λυτρωτική στιγμή της απόφασης να σπάσει τη σιωπή και έχει μεγάλο ενδιαφέρον για τους έφηβους αναγνώστες να παρακολουθήσουν τις διαδρομές, ψυχολογικές και πρακτικές, από τις οποίες διέρχεται για να το πετύχει.

KEDROS LOGIA DHLHTHRIOΜια σκληρή ιστορία, που έχει επενδυθεί με το νεύρο της αστυνομικής αφήγησης, για τα ψέματα που πληγώνουν, τις άγουρες και συχνά αδυσώπητες φιλίες της εφηβείας και τις μοιραίες επιλογές στις οποίες ορισμένες φορές οδηγούν, υπογράφει η Καταλανή Μαϊτέ Καράνθα στο μυθιστόρημά της Λόγια δηλητήριο (μτφρ. Βασιλική Κνήτου, εκδ. Κέδρος).

Όταν η δεκαπεντάχρονη Μπάρμπαρα Μολίνα εξαφανίζεται από το σπίτι της, η αστυνομία αρχικά θεωρεί πως το έσκασε και χωρίς νέα της την θεωρεί νεκρή. Τέσσερα χρόνια αργότερα ένα τηλεφώνημα ανατρέπει τη ζωή της μητέρας της που έχει χάσει την ελπίδα πως θα ξαναδεί την κόρη της, ενός αστυνομικού που ετοιμάζεται να συνταξιοδοτηθεί και μιας κοπέλας που κάποτε πρόδωσε την καλύτερή της φίλη.

 

Ελένη Κορόβηλα είναι δημοσιογράφος.

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

25 μέρες πριν από τα Χριστούγεννα, 25 βιβλία για να ζήσουν τα παιδιά το νόημα των Γιορτών

25 μέρες πριν από τα Χριστούγεννα, 25 βιβλία για να ζήσουν τα παιδιά το νόημα των Γιορτών

Κάνοντας αντίστροφη μέτρηση μέχρι την ημέρα των Χριστουγέννων, παρουσιάζουμε μια επιλογή 25 βιβλίων, χριστουγεννιάτικων και αγιοβασιλιάτικων, από τα βιβλία που λάβαμε: Βιβλία για τις Γιορτές για πολύ μικρά και μικρά παιδιά που ανυπομονούν να ανοίξουν τα δώρα τους. 

Επιλογή-παρουσίαση: Ελένη Κορό...

Θεατρικός οδηγός για μεγάλους εφήβους: 5+3 παραστάσεις για όλα τα γούστα

Θεατρικός οδηγός για μεγάλους εφήβους: 5+3 παραστάσεις για όλα τα γούστα

Μια επιλογή παραστάσεων που απευθύνονται στο εφηβικό κοινό αλλά και με ευρύτερο προσανατολισμό και θεματολογία: Διαδικτυακός εκφοβισμός, κοινωνικό πείραμα, πρόσφυγες, αυτισμός, λαϊκή παράδοση, Παπαδιαμάντης, Βιζυηνός, θέατρο του παραλόγου.

Επιλογή-παρουσίαση: Ελευθερία Ράπτου

...
Πώς να μην καλλιεργούμε έμφυλα στερεότυπα: Οι απαντήσεις σε 20 βιβλία για παιδιά

Πώς να μην καλλιεργούμε έμφυλα στερεότυπα: Οι απαντήσεις σε 20 βιβλία για παιδιά

Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, προτείνουμε δέκα βιβλία που συμβάλλουν στην κατάργηση των έμφυλων στερεοτύπων από μικρή ηλικία. 

Επιλογή-παρουσίαση: Ελένη Κορόβηλα

Βιβλία που παρουσιάζουν σε κορίτσια κι ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένα δέντρο μεγαλώνει παντού» της Τασούλας Τσιλιμένη (κριτική) – Μια κουτσουπιά φέρνει τους φίλους κοντά

«Ένα δέντρο μεγαλώνει παντού» της Τασούλας Τσιλιμένη (κριτική) – Μια κουτσουπιά φέρνει τους φίλους κοντά

Για το εικονογραφημένο βιβλίο της Τασούλας Τσιλιμένη «Ένα δέντρο μεγαλώνει παντού» (εικονoγράφηση Χαρά Μαραντίδου, εκδ. Καλειδοσκόπιο).

Γράφει ο Γιάννης Σ. Παπαδάτος 

Σε πλείστα όσα έργα της λογοτεχνίας –και ...

«Πιερ, ο ντετέκτιβ λαβύρινθων» του Χίρο Καμιγκάκι – Ένα σύμπαν εικόνων πρωτόγνωρης αρχιτεκτονικής και γοητείας

«Πιερ, ο ντετέκτιβ λαβύρινθων» του Χίρο Καμιγκάκι – Ένα σύμπαν εικόνων πρωτόγνωρης αρχιτεκτονικής και γοητείας

Για τα δύο εικονογραφημένα βιβλία της σειράς «Πιερ, Ο ντετέκτιβ λαβύρινθων» (μτφρ. Πετρούλα Γαβριηλίδου), «Το μυστήριο του πανύψηλου πύργου» και «Η παράξενη υπόθεση του κάστρου του ουρανού» του Χίρο Καμιγκάκι [Hiro Kamigaki] που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μάρτης. Μια εμβυθιστική αναγνωστική εμπειρία σε ένα σύμπαν ...

5 λεπτά με τη Μαριλίτα Χατζημποντόζη

5 λεπτά με τη Μαριλίτα Χατζημποντόζη

Πέντε λεπτά με τη Μαριλίτα Χατζημποντόζη με αφορμή τη σειρά βιβλίων της με ήρωα το λιονταράκι Λέανδρος που λέει «Δεν...» (εκδ. Ψυχογιός).

Επιμέλεια: Ελένη Κορόβηλα

 «Δεν», μια τόση δα λεξούλα με τεράστια δύναμη. Απαγόρευση από τη μία, άρνη...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

25 μέρες πριν από τα Χριστούγεννα, 25 βιβλία για να ζήσουν τα παιδιά το νόημα των Γιορτών

25 μέρες πριν από τα Χριστούγεννα, 25 βιβλία για να ζήσουν τα παιδιά το νόημα των Γιορτών

Κάνοντας αντίστροφη μέτρηση μέχρι την ημέρα των Χριστουγέννων, παρουσιάζουμε μια επιλογή 25 βιβλίων, χριστουγεννιάτικων και αγιοβασιλιάτικων, από τα βιβλία που λάβαμε: Βιβλία για τις Γιορτές για πολύ μικρά και μικρά παιδιά που ανυπομονούν να ανοίξουν τα δώρα τους. 

Επιλογή-παρουσίαση: Ελένη Κορό...

Θεατρικός οδηγός για μεγάλους εφήβους: 5+3 παραστάσεις για όλα τα γούστα

Θεατρικός οδηγός για μεγάλους εφήβους: 5+3 παραστάσεις για όλα τα γούστα

Μια επιλογή παραστάσεων που απευθύνονται στο εφηβικό κοινό αλλά και με ευρύτερο προσανατολισμό και θεματολογία: Διαδικτυακός εκφοβισμός, κοινωνικό πείραμα, πρόσφυγες, αυτισμός, λαϊκή παράδοση, Παπαδιαμάντης, Βιζυηνός, θέατρο του παραλόγου.

Επιλογή-παρουσίαση: Ελευθερία Ράπτου

...
Πώς να μην καλλιεργούμε έμφυλα στερεότυπα: Οι απαντήσεις σε 20 βιβλία για παιδιά

Πώς να μην καλλιεργούμε έμφυλα στερεότυπα: Οι απαντήσεις σε 20 βιβλία για παιδιά

Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, προτείνουμε δέκα βιβλία που συμβάλλουν στην κατάργηση των έμφυλων στερεοτύπων από μικρή ηλικία. 

Επιλογή-παρουσίαση: Ελένη Κορόβηλα

Βιβλία που παρουσιάζουν σε κορίτσια κι ...

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ