3 βιβλία για μικρά παιδιά: Η διαχείριση των συναισθημάτων στις μικρές σχολικές ηλικίες

Τρία βιβλία για τη διαχείριση των συναισθημάτων των μικρών παιδιών: «Το μπαλόνι του θυμού», Δανάη Δάσκα (εκδ. Παπαδόπουλος), «Είναι τέρας;», Αχιλλέας Ραζής (εκδ. Καλειδοσκόπιο) και «Αν σε χάσω μικρέ ελέφαντα...», Κατερίνα Αρμενιάκου (εκδ. Μίνωα). εικόνα: © Pixabay

Γράφει η Ελευθερία Ράπτου

Φόβος, θυμός, ζήλια, αλλά και ανεξήγητη χαρά, υπερδιέγερση του θυμικού, αναντιστοιχίες πραγματικότητας και συναισθηματικής αντίδρασης στην παιδική ηλικία δεν είναι ούτε κάτι καινούριο, ούτε κάτι που στερείται επιστημονικής εξήγησης. Λογική και συναίσθημα, σώμα και πνεύμα, κιναισθητική ικανότητα, ακολουθία σκέψης και δράσης περνούν από διάφορα στάδια ωρίμανσης, τα οποία έχουν μελετήσει, καταγράψει και συστηματοποιήσει εξέχουσες επιστημονικές προσωπικότητες από τους κλάδους της ψυχολογίας, της υγείας, της κοινωνιολογίας, της γλωσσολογίας, της ανθρωπολογίας. 

Τι γίνεται όταν αυτά συμβαίνουν στην παρέα, στην τάξη, στην οικογένεια; Τα παιδιά δεν στερούνται ούτε νόησης, ούτε και ενσυναίσθησης.

Τι γίνεται όμως όταν το παιδί είναι θυμωμένο, φοβισμένο, ανήσυχο, λυπημένο; όταν νιώθει τόσα πολλά και αντικρουόμενα συναισθήματα, όταν η διαδικασία εκλογίκευσης και αντιμετώπισης του γενεσιουργού αιτίου αποτελεί μαθησιακό στάδιο; Τι γίνεται όταν αυτά συμβαίνουν στην παρέα, στην τάξη, στην οικογένεια; Τα παιδιά δεν στερούνται ούτε νόησης, ούτε και ενσυναίσθησης.

Τρία βιβλία για μικρά παιδιά και τα συναισθήματά τους

Το χτίσιμο της προσωπικότητας, η οικοδόμηση συμπεριφορών, η εύρεση υγιών «ανακουφιστικών βαλβίδων» αποτελούν μέρη μιας σύνθετης διαδικασίας που λαμβάνει χώρα τόσο στην οικογένεια, όσο και στο σχολείο. Τα μικρά παιδιά στα προνήπια, στο νηπιαγωγείο, στην πρώτη, ακόμα και στη δευτέρα δημοτικού χρειάζονται κατανόηση και ενεργητική μάθηση των συναισθημάτων τους, ώστε η διαχείρισή τους να γίνει μέρος τόσο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, όσο και της εξέλιξης και συνείδησης του εαυτού και των δυνατοτήτων του.

(...) βιβλία με θεατρικότητα, λόγο προσιτό στα παιδιά και εικόνες που λειτουργούν διηγηματικά, παραστασιακά

Τρία βιβλία Ελλήνων δημιουργών εστιάζουν στη διαχείριση των συναισθημάτων -του θυμού, του φόβου, της απώλειας- και απευθύνονται στις συγκεκριμένες ηλικίες. Είναι βιβλία με θεατρικότητα, λόγο προσιτό στα παιδιά και εικόνες που λειτουργούν διηγηματικά, παραστασιακά, ολιστικά.

«Το μπαλόνι του θυμού» - Όταν ο θυμός φουσκώνει

Η Δανάη Δάσκα, στο δεύτερο βιβλίο της, γράφει για το θυμό των μικρών παιδιών. Ένα θυμό συχνά ακατάτακτο, που υπερχειλίζει στο λεπτό και το ωθεί το παιδί να αντιδράσει προς όλες τις κατευθύνσεις. Το μπαλόνι του θυμού (εκδόσεις Παπαδόπουλος), χωρίς διδακτισμό, με λόγο απλό, αλλά διεισδυτικό οδηγεί το μικρό παιδί να καταλάβει τι είναι αυτό που το θυμώνει και κυρίως πώς να αντιμετωπίσει το συναίσθημα και να κατευθύνει τη θυμική διάθεση προς την αυτογνωσία και τον αυτοέλεγχο. Ο θυμός δεν καταπνίγεται, γιατί για να υπάρχει σημαίνει ότι κάτι συμβαίνει. Μπορεί όμως να ελεγχθεί λογικά με στόχο την απελευθέρωση της ενέργειας, με τρόπο ώριμο και δημιουργικό και όχι ανασχετικό. Μόνο τότε το παιδί θα πάει ένα βήμα πιο πέρα στο χτίσιμο του εαυτού.

PAPADOPOULOS DASKAΗ Δάσκα παρομοιάζει το θυμό με ένα μπαλόνι μέσα μας, έτοιμο να σκάσει και προτείνει λύσεις ώστε αυτό το «μπαλόνι», να βγει και να πετάξει στον ουρανό, ενίοτε να ξεφουσκώσει, άλλες φορές να σκάσει κάπου μακριά και χωρίς παρενέργειες. Μέσα από τη ζωγραφική, το γλωσσικό μετασχηματισμό του αισθήματος με φωνήματα και λέξεις, τη θεατρική αύρα, προτείνεται ένας τρόπος συνομιλίας με το συναίσθημα, προσωποποίησης και εντέλει δημιουργικής απελευθέρωσης. Σε κάθε σελίδα το κείμενο είναι περιεκτικό, με ομοιοκαταληξία που αρέσει στα παιδιά των εν λόγω ηλικιών. Η λύση μορφοποιείται κλιμακωτά και διασκεδαστικά, αφήνοντας επίγευση ανακούφισης και αυτογνωσίας. 

Στο βιβλίο η εικονογράφηση της Zafouko Yamamoto (καλλιτεχνικό ψευδώνυμο της Ζαφειρούλας Δημοπούλου), σχολιάζει το κείμενο και συγχρόνως χωροποιεί με απλότητα το συναίσθημα. Χρησιμοποιώντας μελάνια και υδατοχρώματα σε βασικές αποχρώσεις σχηματοποιεί χωρίς να εγκλωβίζει παραστασιακά και ερμηνευτικά τον αναγνώστη. Το κόκκινο και το μαύρο δίνουν την απαραίτητη ένταση, καθώς ο θυμός πετά μακριά σαν μπαλόνι…

«Είναι τέρας;» - Ο φόβος είναι ανίκητος;

Ο Αχιλλέας Ραζής, στο πρώτο δικό του βιβλίο, το χωρίς λόγια εικονοβιβλίο Είναι Τέρας; (εκδόσεις Καλειδοσκόπιο), προσεγγίζει το φόβο με ιμπρεσιονιστική οπτική. Στο βιβλίο οι πλούσιες εικόνες αναλαμβάνουν να μιλήσουν για ένα αίσθημα απολύτως πρωτογενές και δομικό. Ο φόβος μας συνοδεύει δυνάμει μια ζωή, αλλά παραδόξως μας ωθεί να βρούμε τρόπους να τον αντιμετωπίσουμε. O μικρός ήρωας έρχεται αντιμέτωπος με τους φόβους του σε κάθε βήμα. Αυτοί αποκτούν μορφές ποικίλες, πάντοτε σαν σκιές.

KALEIDOSKOPIO RAZIS TERASΤο σχέδιο και το χρώμα συγκροτούν το λόγο, την ακολουθία της σκέψης και της δράσης, συστήνουν τη σημασιολογική ποικιλία και πορεία από την αρχή μέχρι την τελευταία σελίδα. Πλούσιες χρωματικές γκάμες, τονικότητες, εναλλαγή σχεδιαστικής και εξπρεσιονιστικής λογικής οργανώνουν τον αστικό κόσμο εντός του οποίου ένα μικρό αγόρι έρχεται αντιμέτωπο με τον φόβο και τελικά συμφιλιώνεται μαζί του.

Φως και σκιά, χρώμα και σιωπή, συνδιαλέγονται ηχηρά, καθιστώντας το βιβλίο ενδιαφέρουσα αφετηρία για πλήθος δράσεων και θεατρικών παιχνιδιών μέσα και έξω από την τάξη. Ίσως τελικά αν ανοίξουμε την πόρτα στο φόβο θα διαπιστώσουμε ότι δεν υπάρχει κανείς παρά μόνο η σκιά μας ή όπως λέει και ο σπουδαίος Καζαντζάκης: «Αν μπορείς κοίταξε τον φόβο κατάματα και ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει». 

«Αν σε χάσω, μικρέ ελέφαντα...» - Η απώλεια με τα μάτια ενός μικρού παιδιού

Ένας φανταστικός φίλος ή ένα ζωάκι-κούκλα, που έχει τη μορφή μικρού ελέφαντα πυροδοτεί τα σενάρια απώλειας στο βιβλίο της Κωνσταντίνας Αρμενιάκου με τον τίτλο: Αν σε χάσω, μικρέ ελέφαντα… (εκδόσεις Μίνωας). Ο μικρός ήρωας της ιστορίας αναρωτιέται δυνατά και με δραματική ένταση για το τι θα κάνει αν χάσει τον μικρό ελέφαντα. Η αφήγηση, κυρίως σε πρώτο πρόσωπο και δευτερευόντως μέσα από διαλόγους, καθοδηγεί μικρούς και μεγαλύτερους αναγνώστες στην περιπέτεια της απώλειας, του πένθους, του θυμού, της λύπης, αλλά ακολούθως της αποδοχής και της συνακόλουθης λύσης-συνέχειας.

MINOAS ARMENIAKOUΤο κείμενο της Αρμενιάκου είναι αισθαντικό στην απλότητά του, συγκινητικό, εν τέλει λυτρωτικό. Εστιάζει με ακρίβεια στη συναισθηματική πορεία μετά από μια απώλεια και προτείνει το επόμενο βήμα πέρα από αυτή. Εξάλλου η απώλεια τόσο στις μεγάλες και καθοριστικές εκφάνσεις της, όσο και στα μικρά καθημερινά επιπόλαια επεισόδια, είναι μια διανοητική και ψυχική κατάσταση που μας συνοδεύει σε όλη τη ζωή. 

Το φωτεινό τέλος της ιστορίας βοηθά τα παιδιά να κάνουν ένα βήμα παραπέρα στην ωριμότητα και την εσωτερική πληρότητα. Και σε αυτή την έκδοση, η Zafouko Yamamoto/Ζαφειρούλα Δημοπούλου εικονογραφεί με μινιμαλιστική ευγλωττία το κείμενο, ανοίγοντας ακόμα περισσότερο την εννοιολογική και αναπαραστατική του δυναμική, μια ιστορίας που αφήνει το τέλος ανοικτό, κάπως έτσι:

«…Αν σε χάσω, μικρέ ελέφαντα, σιγά σιγά θα μάθω να ζω χωρίς εσένα, μα να το ξέρεις: θα θυμάμαι όλα όσα κάναμε μαζί, θα σε σκέφτομαι και θα χαμογελώ, γιατί είμαι τυχερός, τόσο τυχερός που σε έχω γνωρίσει και είσαι φίλος μου! Κι αν σε χάσω δε θα σε ξεχάσω ποτέ!».


 * Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΡΑΠΤΟΥ είναι θεατρολόγος-εκπαιδευτικός και κριτικός θεάτρου.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ανατριχίλες, μάγισσες, τέρατα, ξωτικά και πολύ γέλιο: 25 βιβλία για παιδιά με αφορμή το Χάλογουιν

Ανατριχίλες, μάγισσες, τέρατα, ξωτικά και πολύ γέλιο: 25 βιβλία για παιδιά με αφορμή το Χάλογουιν

Καλλιέργεια αναγνωστικών συνηθειών με ανατριχιαστικές όσο και αστείες ιστορίες με φαντάσματα, μάγισσες, τρομακτικά τέρατα, ξόρκια και κολοκύθες με αφορμή το Χάλογουιν. 25 ξεκαρδιστικά βιβλία για παιδιά από 3 έως 12 ετών.

Επιμέλεια: Φανή Χατζή

...

Χρόνος και Κίνηση: Όταν η επιστήμη συναντά την τέχνη σε δύο βιβλία για παιδιά

Χρόνος και Κίνηση: Όταν η επιστήμη συναντά την τέχνη σε δύο βιβλία για παιδιά

Για τα βιβλία «Του χρόνου τα καμώματα» της Κωνσταντίνας Αρμενιάκου, (εικον. Ρένια Μεταλληνού, εκδ. Καλέντη) και «Η μαγεία της κίνησης» των Romana Romanyshyn και Andriy Lesiv, (εκδ. Φουρφούρι). Κεντρική εικόνα: Λεπτομέρεια από την εικονογράφηση της Ρένιας Μεταλληνού.

Γράφει η Ελευθερία Ράπτο...

Κίρκη, Kλυταιμνήστρα, Αριάδνη, Βρισηίδα revisited: Αναδιηγήσεις της αρχαιοελληνικής μυθολογίας για έφηβους και νέους

Κίρκη, Kλυταιμνήστρα, Αριάδνη, Βρισηίδα revisited: Αναδιηγήσεις της αρχαιοελληνικής μυθολογίας για έφηβους και νέους

Φεμινιστικές αναδιηγήσεις της αρχαιοελληνικής μυθολογίας σε έξι μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας καθώς και ορισμένες προτάσεις βιβλίων που δεν έχουν μεταφραστεί, ακόμη, στα ελληνικά. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Οι αναδιηγήσεις (retellings) των ιστ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ανατριχίλες, μάγισσες, τέρατα, ξωτικά και πολύ γέλιο: 25 βιβλία για παιδιά με αφορμή το Χάλογουιν

Ανατριχίλες, μάγισσες, τέρατα, ξωτικά και πολύ γέλιο: 25 βιβλία για παιδιά με αφορμή το Χάλογουιν

Καλλιέργεια αναγνωστικών συνηθειών με ανατριχιαστικές όσο και αστείες ιστορίες με φαντάσματα, μάγισσες, τρομακτικά τέρατα, ξόρκια και κολοκύθες με αφορμή το Χάλογουιν. 25 ξεκαρδιστικά βιβλία για παιδιά από 3 έως 12 ετών.

Επιμέλεια: Φανή Χατζή

...

Χρόνος και Κίνηση: Όταν η επιστήμη συναντά την τέχνη σε δύο βιβλία για παιδιά

Χρόνος και Κίνηση: Όταν η επιστήμη συναντά την τέχνη σε δύο βιβλία για παιδιά

Για τα βιβλία «Του χρόνου τα καμώματα» της Κωνσταντίνας Αρμενιάκου, (εικον. Ρένια Μεταλληνού, εκδ. Καλέντη) και «Η μαγεία της κίνησης» των Romana Romanyshyn και Andriy Lesiv, (εκδ. Φουρφούρι). Κεντρική εικόνα: Λεπτομέρεια από την εικονογράφηση της Ρένιας Μεταλληνού.

Γράφει η Ελευθερία Ράπτο...

Ένα βιβλίο για παιδιά: «2194 ημέρες πολέμου» της Μαρίζας Ντεκάστρο – Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος μέσα από τεκμήρια, μαρτυρίες και λογοτεχνικά έργα

Ένα βιβλίο για παιδιά: «2194 ημέρες πολέμου» της Μαρίζας Ντεκάστρο – Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος μέσα από τεκμήρια, μαρτυρίες και λογοτεχνικά έργα

Για το βιβλίο γνώσεων για παιδιά «2194 ημέρες πολέμου» της Μαρίζας Ντεκάστρο, σε εικονογράφηση Αχιλλέα Ραζή, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. 

Γράφει η Ελένη Κορόβηλα

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Στα βιβλία τεκμηρίωσ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ανατριχίλες, μάγισσες, τέρατα, ξωτικά και πολύ γέλιο: 25 βιβλία για παιδιά με αφορμή το Χάλογουιν

Ανατριχίλες, μάγισσες, τέρατα, ξωτικά και πολύ γέλιο: 25 βιβλία για παιδιά με αφορμή το Χάλογουιν

Καλλιέργεια αναγνωστικών συνηθειών με ανατριχιαστικές όσο και αστείες ιστορίες με φαντάσματα, μάγισσες, τρομακτικά τέρατα, ξόρκια και κολοκύθες με αφορμή το Χάλογουιν. 25 ξεκαρδιστικά βιβλία για παιδιά από 3 έως 12 ετών.

Επιμέλεια: Φανή Χατζή

...

Χρόνος και Κίνηση: Όταν η επιστήμη συναντά την τέχνη σε δύο βιβλία για παιδιά

Χρόνος και Κίνηση: Όταν η επιστήμη συναντά την τέχνη σε δύο βιβλία για παιδιά

Για τα βιβλία «Του χρόνου τα καμώματα» της Κωνσταντίνας Αρμενιάκου, (εικον. Ρένια Μεταλληνού, εκδ. Καλέντη) και «Η μαγεία της κίνησης» των Romana Romanyshyn και Andriy Lesiv, (εκδ. Φουρφούρι). Κεντρική εικόνα: Λεπτομέρεια από την εικονογράφηση της Ρένιας Μεταλληνού.

Γράφει η Ελευθερία Ράπτο...

Κίρκη, Kλυταιμνήστρα, Αριάδνη, Βρισηίδα revisited: Αναδιηγήσεις της αρχαιοελληνικής μυθολογίας για έφηβους και νέους

Κίρκη, Kλυταιμνήστρα, Αριάδνη, Βρισηίδα revisited: Αναδιηγήσεις της αρχαιοελληνικής μυθολογίας για έφηβους και νέους

Φεμινιστικές αναδιηγήσεις της αρχαιοελληνικής μυθολογίας σε έξι μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας καθώς και ορισμένες προτάσεις βιβλίων που δεν έχουν μεταφραστεί, ακόμη, στα ελληνικά. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Οι αναδιηγήσεις (retellings) των ιστ...

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ