
Για το εικονογραφημένο ββλίο «Πέρλα, η ατρόμητη σκυλίτσα» (μτφρ. Ράνια Μπουμπουρή, εικονογράφηση Σάντι Ροντρίγκεζ) της Ιζαμπέλ Αλιέντε. Πώς τα παιδιά λένε όχι στον σχολικό εκφοβισμό μέσα από τις περιπέτειες μιας σκυλίτσας, στο πρώτο βιβλίο για παιδιά της Χιλιανής μυθιστοριογράφου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
Γράφει η Ελευθερία Ράπτου
Η Πέρλα, η μικρόσωμη σκυλίτσα, ζει μαζί με την τετραμελή μεσοαστική οικογένεια Ρίκο που έχει δύο παιδιά, την έφηβη Λιζ και τον μικρό Νίκο. Η Πέρλα ζει κοντά σε ανθρώπους που την αγαπούν και την πήραν από το καταφύγιο ζώων, για να της προσφέρουν μια ωραία ζωή με πολλή αγάπη. Στο παραμύθι η μικρή σκυλίτσα περιγράφει τον κόσμο μέσα από τα δικά της έξυπνα μάτια. Η σκυλίσια της ζωή κυλάει ήρεμα, με παιχνίδι και αγαστή συγκατοίκηση με τη γάτα της οικογένειας, τη Λούσι. Ο πλέον αγαπημένος της από όλη την οικογένεια είναι ο Νίκο, ο οποίος επίσης είναι δεμένος μαζί της, τόσο ώστε να της ομολογήσει ένα βράδυ πόσο δύσκολα περνάει στο σχολείο εξαιτίας ενός συμμαθητή του, του Τομ. Ο Νίκο είναι δυστυχισμένος, δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει τον εχθρικό συμμαθητή, νιώθει ανήμπορος αλλά και ντροπιασμένος. Ποιος άραγε μπορεί να τον συμβουλεύσει;
Από τον τρόπο που συμπεριφέρεται η Πέρλα στα εχθρικά, μεγάλα, άγρια σκυλιά, ο Νίκο μαθαίνει ότι μερικές φορές χρειάζεται να αψηφάς το φόβο, να ορθώνεις το ανάστημα και να αντιμετωπίζεις την απειλή με σθένος. Και όταν αποφασίζει να αντιμετωπίσει θαρραλέα τον νταή Τομ, ανακαλύπτει ότι τελικά οι νταήδες είναι δειλοί.
Τα παιδιά που εκφοβίζουν και εκείνα που είναι τα θύματα του εκφοβισμού είναι εξάλλου οι μελλοντικοί ενήλικες. Άραγε, τι μέλλον έχουν οι υποτιθέμενες προοδευτικές κοινωνίες μας με μια τόσο προβληματική δυναμική, η οποία εκφράζεται πλέον και στις πολύ μικρές ηλικίες;
Η Ιζαμπέλ Αλιέντε μέσα από το σκυλίσιο "alter ego" της γράφει μια ζεστή, έξυπνη, καλοφτιαγμένη ιστορία για μικρά παιδιά (προτεινόμενες ηλικίες 3-7 ετών), με τον τίτλο Πέρλα, η ατρόμητη σκυλίτσα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Ράνιας Μπουμπουρή.
Ο σχολικός εκφοβισμός βρίσκεται στην καρδιά της ιστορίας. Το σύνθετο συμπεριφορικό και πολιτισμικό φαινόμενο του bullying αφορά όλες τις σύγχρονες κοινωνίες. Είναι υπερτοπικό πρόβλημα που χρειάζεται αντιμετώπιση από το σχολείο, την οικογένεια, τις παρέες, και φυσικά από την πολιτεία. Ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι ανώδυνη υπόθεση. Μπορεί να προκαλέσει βαθιά ψυχικά τραύματα στα παιδιά, να ανατρέψει την οικογενειακή ζωή, να διαταράξει επικίνδυνα τη σχολική κοινότητα, και αναπόδραστα την κοινωνία. Τα παιδιά που εκφοβίζουν και εκείνα που είναι τα θύματα του εκφοβισμού είναι εξάλλου οι μελλοντικοί ενήλικες. Άραγε, τι μέλλον έχουν οι υποτιθέμενες προοδευτικές κοινωνίες μας με μια τόσο προβληματική δυναμική, η οποία εκφράζεται πλέον και στις πολύ μικρές ηλικίες;
Η συγγραφή βιβλίου για παιδιά και εφήβους κάθε άλλο παρά απλή υπόθεση είναι. Πρόκειται για μια πολλαπλώς απαιτητική διαδικασία, και όποιος νομίζει ότι ανώδυνα και εύκολα μπορεί να πετύχει, μάλλον πλανάται οικτρά.
Η Αλιέντε, η ανιψιά του ιστορικού, αριστερού προέδρου της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε, που ανατράπηκε βιαίως από τη χούντα του Πινοσέτ και οδηγήθηκε στο θάνατο. Είναι καταξιωμένη μυθιστοριογράφος, πολυβραβευμένη, με σημαντική λογοτεχνική παραγωγή. Τα βιβλία της έχουν συγκινήσει σε παγκόσμια κλίμακα τους αναγνώστες. «Το σπίτι των πνευμάτων», «Του έρωτα και της σκιάς», «Μακρύ πέταλο από θάλασσα», «Πέρα απ’ τον χειμώνα», «Βιολέτα», «Οι γυναίκες της ψυχής μου» και πολλά άλλα. Με το παραμύθι της Πέρλα. Η ατρόμητη σκυλίτσα, εισέρχεται δυναμικά στον κόσμο της λογοτεχνίας για παιδιά. Αν για πολλούς η λογοτεχνία για παιδιά, δύναται να λειτουργήσει ως ο προθάλαμος για την είσοδό τους στη λογοτεχνία για ενήλικες, η Αλιέντε επιλέγει έξυπνα να διασχίσει το νοητό σύνορο με την αντίθετη φορά. Η συγγραφή βιβλίου για παιδιά και εφήβους κάθε άλλο παρά απλή υπόθεση είναι. Πρόκειται για μια πολλαπλώς απαιτητική διαδικασία, και όποιος νομίζει ότι ανώδυνα και εύκολα μπορεί να πετύχει, μάλλον πλανάται οικτρά.
![]() |
Η Ιζαμπέλ Αλιέντε γεννήθηκε το 1942 στο Περού και μεγάλωσε στη Χιλή. Είναι ανιψιά του Σαλβαδόρ Αλιέντε, Προέδρου της Χιλής την περίοδο 1970-1973. Τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε 42 γλώσσες και έχουν πουλήσει πάνω από 74 εκατ. αντίτυπα παγκοσμίως. Μέσα από αυτά έχει στόχο να ψυχαγωγεί αλλά και να επιμορφώνει τους αναγνώστες της, συνδέοντας τις ιστορίες της με σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Εκτός από το συγγραφικό της έργο, ασχολείται ενεργά με την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Μετά τον θάνατο της κόρης της το 1992, ίδρυσε στη μνήμη της ένα ίδρυμα αφιερωμένο στην προστασία και χειραφέτηση των γυναικών και των παιδιών σε όλο τον κόσμο. Από το 1987 ζει στην Καλιφόρνια, αλλά, όπως δηλώνει, βρίσκεται πάντα με το ένα πόδι στην Καλιφόρνια και με το άλλο στη Χιλή. Το 2014 ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα την τίμησε με το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας, τη σημαντικότερη διάκριση που απονέμεται σε πολίτη, ενώ το 2018 τιμήθηκε με το Μετάλλιο της Διακεκριμένης Συνεισφοράς στα Αμερικανικά Γράμματα από το Εθνικό Ίδρυμα Βιβλίου των ΗΠΑ. |
Στην περίπτωση καταξιωμένων συγγραφέων όπως η Αλιέντε είναι η ευκαιρία να πειραματιστούν με μικρότερες φόρμες, με τη δύναμη των συμβολικών και αλληγορικών σχημάτων, τη θεματολογία, τη σύνθεση του λόγου με τις εικόνες, το αναγνωστικό κοινό που είναι πολύ πιο αυστηρός κριτής από ό,τι νομίζουμε, τους γονείς, την εκπαιδευτική κοινότητα κ.ο.κ. Το σημαντικότερο στοίχημα είναι να «πεισθεί» ο ανήλικος αναγνώστης να ακολουθήσει τον δημιουργό στην ιστορία του.
Η ζωγραφικότητα των εικόνων συντονίζεται με τη γραφή της Αλιέντε, αποδίδοντας τα συναισθήματα και τις δράσεις, δίνοντας παράλληλα αυτό τον ιδιαίτερο τόνο της λατινοαμερικανικής αισθητικής.
Η Αλιέντε εμπιστεύεται την εικονογράφηση της περιπέτειας της Πέρλα, του Νίκο, της οικογένειας Ρίκο και του αστικού περιβάλλοντος στο οποίο ζουν, στη Σάντι Ροντρίγκεζ.
Η αυτοδίδακτη καλλιτέχνης-εικονογράφος από το Μεξικό χρησιμοποιεί τις τέμπερες, τις ακουαρέλες, τα μολύβια και τις διάφορες ποιότητες του χαρτιού για να μεταφέρει επιδέξια την ιστορία σε ζωγραφιές με πολύ χρώμα, ζωντάνια, σαφήνεια. Η ζωγραφικότητα των εικόνων συντονίζεται με τη γραφή της Αλιέντε, αποδίδοντας τα συναισθήματα και τις δράσεις, δίνοντας παράλληλα αυτό τον ιδιαίτερο τόνο της λατινοαμερικανικής αισθητικής. Η αισιόδοξη ιστορία της Αλιέντε θα συντροφεύσει τα παιδιά, ενισχύοντας την αυτοεκτίμηση και την πίστη στις δυνάμεις τους αλλά και την θετική παρουσία τους μέσα στη δική τους περίπλοκη κοινωνία, την κοινωνία του σχολείου.
*H ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΡΑΠΤΟΥ είναι θεατρολόγος-εκπαιδευτικός, κριτικός θεάτρου και βιβλίου.