METAIXMIO HARITOS METAXENIO 728

Για το εικονογραφημένο ποιητικό παραμύθι «Το μεταξένιο» (εικόνες Βασίλης Κουτσογιάννης) του Κυριάκου Χαρίτου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Κριτική αποτίμηση και σκέψεις για το ιδανικό εικονογραφημένο βιβλίο στην εποχή της εικόνας.

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Τα βιβλία με πολύχρωμη εικονογράφηση και σύντομο κείμενο ολοένα και περισσότερο γίνονται δημοφιλή, όπως ολοένα και περισσότερο μπορούν να αξιώσουν την απαίτηση να χαρακτηρίζονται ως μικρά έργα Τέχνης.

Ασφαλώς και αυτό οφείλεται στο ότι οι σύγχρονοι εικονογράφοι πέρα από το ταλέντο που ο καθένας μπορεί να διαθέτει, έχουν στα χέρια τους και μια μεγάλη γκάμα εργαλείων που η τεχνολογία τους προσφέρει.

Θα έλεγα πως το ιδανικό εικονογραφημένο βιβλίο είναι εκείνο που τόσο την εικονογράφησή του, όσο και το κείμενό του το υπογράφει ο ίδιος άνθρωπος.

Στο εξωτερικό κάτι τέτοιο είναι ιδιαιτέρως σύνηθες. Στη χώρα μας, αν και αρκετές φορές το έχουμε δει, στην ουσία δεν είναι ο κανόνας. Τα περισσότερα εικονογραφημένα βιβλία έχουν δυο δημιουργούς -συγγραφέα και εικονογράφο.Και στο σημείο αυτό είναι που παρατηρεί κανείς πως στα περισσότερα βιβλία αυτής της κατηγορίας ενώ οι εικόνες έχουν μια αξιοθαύμαστη αρτιότητα, αντιθέτως το κείμενο υστερεί.

Οπότε τα περισσότερα από τα εικονογραφημένα βιβλία που γράφονται από Έλληνες συγγραφείς παρουσιάζουν μια ανισοβαρή ολότητα -όμορφες εικόνες, άτεχνο κείμενο.

Γιατί άραγε αυτό συμβαίνει; Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως οι εικονογράφοι έχουν σπουδάσει την τέχνη τους, ενώ οι συγγραφείς όχι; Ίσως αυτό να είναι μια απάντηση που θα κάλυπτε ένας μέρος του προβληματισμού. Αλλά θεωρώ πως η ερμηνεία αλλού θα πρέπει να αναζητηθεί. Στο ότι τα βιβλία αυτά από ένα μεγάλο μέρος του κοινού θεωρούνται βιβλία για παιδιά και μάλιστα για μικρά παιδιά, άρα αυτό το μεγάλο μέρος του κοινού πιστεύει πως είναι η εικόνα εκείνη που βασικά θα κρατήσει το ενδιαφέρον του μικρού αναγνώστη, ενώ το κείμενο για να το πετύχει αυτό θα πρέπει να έχει μια απλοϊκότητα, μια επιτηδευμένη αφέλεια, ίσως και έναν διδακτισμό.

Οπότε τα περισσότερα από τα εικονογραφημένα βιβλία που γράφονται από Έλληνες συγγραφείς παρουσιάζουν μια ανισοβαρή ολότητα -όμορφες εικόνες, άτεχνο κείμενο.

το καλό εικονογραφημένο βιβλίο είναι κι αυτό ένα βιβλίο cross over, ένα βιβλίο δηλαδή που μπορεί να διαπεράσει ηλικίες και να επικοινωνήσει με αναγνώστες διαφορετικών εμπειριών.

Κι όμως, το εικονογραφημένο βιβλίο ανέκαθεν, αλλά και πλέον έντονα στην εποχή μας -εποχή της εικόνας- μπορεί κάλλιστα να διεκδικήσει μια άρτια και ολοκληρωμένη οντότητα αφήγησης.

Μέσα από την συνύπαρξη εικόνας και τον λόγου πολλά μπορεί να ειπωθούν, πολλά μπορεί να επισημανθούν ή και να υπονοηθούν και με τρόπους που οι αναγνώστες ανάλογα με την ηλικία τους θα τα χαρούνε όπως και θα προβληματιστούν.

Στην ουσία, το καλό εικονογραφημένο βιβλίο είναι κι αυτό ένα βιβλίο cross over, ένα βιβλίο δηλαδή που μπορεί να διαπεράσει ηλικίες και να επικοινωνήσει με αναγνώστες διαφορετικών εμπειριών.

«Το μεταξένιο» του Κυριάκου Χαρίτου σε εικονογράφηση Βασίλη Κουτσογιάννη

Σκέψεις όλα τα παραπάνω που προέκυψαν από την ανάγνωση του εικονογραφημένου βιβλίου «Το Μεταξένιο» που έγραψε ο Κυριάκος Χαρίτος και εικονογράφησε ο Βασίλης Κουτσογιάννης.

METAIXMIO HARITOS METAXENIO

Στο βιβλίο αυτό η εικονογράφηση του Κουτσογιάννη είναι πάρα πολύ εντυπωσιακή και ευρηματική, αλλά είναι κυρίως το κείμενο τoυ Χαρίτου που δίνει -κατά την άποψή μου- τον χαρακτηρισμό cross over στην όλη έκδοση.

Μεταξένιο -έτσι ονομάζεται το αγόρι που ο αναγνώστης από την πρώτη κιόλας σελίδα θα διαβάσει πως η μάνα του του έλεγε: «Μεταξένιο μου και απαλένιο μου, εσύ δεν είσαι σαν τα άλλα».

Με ουδέτερο όνομα λοιπόν ο ήρωας του έργου και με μια προσωπικότητα ευάλωτη, σαν τα μεταξένια ρούχα του. Όποτε και όταν θα θελήσει να συμμετάσχει σε μια μαζική κοινωνική εκδήλωση, οι άλλοι -οι τόσο όμοιοι ο ένας με τους άλλον- θα ξαφνιαστούν με την παρουσία του στην αρχή και στη συνέχεια θα θελήσουν να αμφισβητήσουν την ιδιαιτερότητά -ότι διαφέρει το φοβάται το πλήθος- οπότε …«Με τα χέρια τους, τα δάχτυλά τους, η βαρβαρότητά τους τρομακτική».

Το Μεταξένιο νόμιζε πως πέθανε, έσβηνε και αυτό θα γινότανε αν δεν τύχαινε να βρεθεί στο δρόμο του ένα άλλο πλάσμα -Το Ραφτάκι- που φορά και ράβει ρούχα φτιαγμένα όχι από μετάξι, αλλά από βαμβάκι -υλικό πάντα τρυφερό, μα πλέον ανθεκτικό από το μετάξι. Ίσως και όχι τόσο προκλητικό -οι άλλοι δεν το προσέχουν, ίσως και το αποδέχονται.

Το Ραφτάκι είναι αυτό που θα φροντίσει τα σχισίματα στα ρούχα του Μεταξένιου, είναι αυτό που τελικά θα επουλώσει τις πληγές και μέσα στο καθρέφτη αυτά τα δυο πλάσματα θα σταθούν αγκαλιαστά και θα κλάψουν από χαρά, από αγάπη.

«Ναι. Τι; Δεν το πιστεύεις; Αλήθεια…»

Είναι νομίζω σαφές πως έχουμε μια queer ιστορία και στο βαθμό που μπορώ να γνωρίζω είναι και η πρώτη που καταγράφεται στην ελληνική παραγωγή εικονογραφημένων βιβλίων.

Τολμηρή συγγραφικά επιλογή; Σίγουρα επιλογή που αγγίζει ένα ζήτημα της εποχής μας. Και από αυτή την σκοπιά θεωρώ αυτό το εικονογραφημένο βιβλίο ως ένα βιβλίο cross over.

Ξεφυλλίζοντας τώρα την όλη έκδοση, έχω να παρατηρήσω πως οι εικόνες του Βασίλη Κουτσογιάννη έχουν μια εκρηκτική δυναμική, άλλοτε έντονες κι άλλοτε περισσότερο διακριτικές αποχρώσεις, πάντα όμως πολύχρωμες, σε κάθε «σαλόνι» του βιβλίου διαθέτουν μια άλλη ισορροπία.

haritos

Ο Κυριάκος Χαρίτος γεννήθηκε στη Χαλκίδα και μεγάλωσε στην Αυστραλία. Σπούδασε στην Αθήνα και στην Αγγλία, όπου δούλεψε και ως ηθοποιός σε περιπλανώμενο θίασο physical comedy. Έχει γράψει πέντε παιδικά βιβλία: Φον Κουραμπιές εναντίον Κόμη Μελομακαρόνη, Το Βιβλίο των δικών σου Χριστουγέννων, Το Τραγούδι του Ύπνου (Μεταίχμιο, 2014), Ο μικρός Μανού και το φεγγάρι (Ποταμός), Το όλο και το λίγο (Καστανιώτης - υποψήφιος για το Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας και για το Κρατικό Βραβείο Εικονογραφημένου Βιβλίου), Για φαντάσου (Μεταίχμιο, 2022 - Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου). Έχει μεταφράσει παιδική λογοτεχνία και τις κωμωδίες του Αριστοφάνη σε κόμικς για τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Το 2007 στη Δράμα βραβεύτηκε για το σενάριό της ταινίας «Εν Θερμώ». Έχουν κυκλοφορήσει επίσης: Το Επί Ματαίω (Κέδρος, 2022), Μικρή Εγκυκλοπαίδεια του Θανάτου (Στερέωμα). Δημοσιεύει πεζά και ποίηση στα περιοδικά Οδός Πανός και Εντευκτήριο.

Το κείμενο του Κυριάκου Χαρίτου εισέρχεται μέσα στις εικόνες, συνήθως με μια τυπογραφική δωρικότητα, αλλά επίσης συχνά και με μια ανάλαφρη καμπυλότητα. Φράσεις πολύ μικρές, ακόμα και μονολεκτικές. Ο συγγραφέας δεν κρύβει την εξομολογητική πρόθεσή του και με αυτήν φέρνει κοντά του τον αναγνώστη.

«Ναι. Τι; Δεν το πιστεύεις; Αλήθεια…» οι πρώτες φράσεις και ίδιες ακριβώς και οι τελευταίες. Πολλαπλά ενδιαφέρουσα έκδοση.

 

 politeia Single left 250X102

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μια άλλη μαϊμού» της Ντανιέλας Σταματιάδη (κριτική) – Κοιτώντας τον εαυτό μας στα μάτια των άλλων

«Μια άλλη μαϊμού» της Ντανιέλας Σταματιάδη (κριτική) – Κοιτώντας τον εαυτό μας στα μάτια των άλλων

Για το εικονογραφημένο παραμύθι «Μια άλλη μαϊμού» της Ντανιέλας Σταματιάδη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Αναζητώντας την εικόνα του εαυτού. Για παιδιά από 4 ετών.

Γράφει η Ελευθερία Ράπτου 

Σε κλασικά ...

«Πουλάκι απ’ την Ανατολή» της Εύης Τσιτιρίδου-Χριστοφορίδου (κριτική) – Μια έμμετρη αφήγηση για παιδιά

«Πουλάκι απ’ την Ανατολή» της Εύης Τσιτιρίδου-Χριστοφορίδου (κριτική) – Μια έμμετρη αφήγηση για παιδιά

Για το βιβλίο της Εύης Τσιτιρίδου - Χριστοφορίδου «Πουλάκι απ’ την Ανατολή» (εικον. Αχιλλέας Ραζής, εκδ. Υδροπλάνο, 2024).

Γράφει ο Γιάννης Σ. Παπαδάτος 

Τα πουλιά σε κείμενα της λαϊκής παράδοσης παρουσιάζονται ως...

«Το κομμάτι που λείπει» και «Το κομμάτι που λείπει συνάντησε το μεγάλο Ο» του Σελ Σιλβερστάιν – Αναζητώντας το άλλο μας μισό

«Το κομμάτι που λείπει» και «Το κομμάτι που λείπει συνάντησε το μεγάλο Ο» του Σελ Σιλβερστάιν – Αναζητώντας το άλλο μας μισό

Για «Το κομμάτι που λείπει» και «Το κομμάτι που λείπει συνάντησε το μεγάλο Ο» του Σελ Σιλβερστάιν [Shel Silverstein]. Συγκινητικές περιπέτειες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με επιτυχία ως βιβλία-οδηγοί δράσεων, ήδη από τις τάξεις του νηπιαγωγείου. 

Γράφει η Ελευθερία Ράπτου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

5 λεπτά με τη Μαριλίτα Χατζημποντόζη

5 λεπτά με τη Μαριλίτα Χατζημποντόζη

Πέντε λεπτά με τη Μαριλίτα Χατζημποντόζη με αφορμή τη σειρά βιβλίων της με ήρωα το λιονταράκι Λέανδρος που λέει «Δεν...» (εκδ. Ψυχογιός).

Επιμέλεια: Ελένη Κορόβηλα

 «Δεν», μια τόση δα λεξούλα με τεράστια δύναμη. Απαγόρευση από τη μία, άρνη...

25 μέρες πριν από τα Χριστούγεννα, 25 βιβλία για να ζήσουν τα παιδιά το νόημα των Γιορτών

25 μέρες πριν από τα Χριστούγεννα, 25 βιβλία για να ζήσουν τα παιδιά το νόημα των Γιορτών

Κάνοντας αντίστροφη μέτρηση μέχρι την ημέρα των Χριστουγέννων, παρουσιάζουμε μια επιλογή 25 βιβλίων, χριστουγεννιάτικων και αγιοβασιλιάτικων, από τα βιβλία που λάβαμε: Βιβλία για τις Γιορτές για πολύ μικρά και μικρά παιδιά που ανυπομονούν να ανοίξουν τα δώρα τους. 

Επιλογή-παρουσίαση: Ελένη Κορό...

5 λεπτά με την Αλίνα Ιωάννου

5 λεπτά με την Αλίνα Ιωάννου

Πέντε λεπτά με την Αλίνα Ιωάννου, με αφορμή το παραμύθι «Ο Σβούρας έριξε το χριστουγεννιάτικο δέντρο» (εκδ. Διόπτρα).

Επιμέλεια: Ελένη Κορόβηλα

Ο τίτλος της εικονογραφημένης, χριστουγεννιάτικης ιστορίας σας, μας απο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

25 μέρες πριν από τα Χριστούγεννα, 25 βιβλία για να ζήσουν τα παιδιά το νόημα των Γιορτών

25 μέρες πριν από τα Χριστούγεννα, 25 βιβλία για να ζήσουν τα παιδιά το νόημα των Γιορτών

Κάνοντας αντίστροφη μέτρηση μέχρι την ημέρα των Χριστουγέννων, παρουσιάζουμε μια επιλογή 25 βιβλίων, χριστουγεννιάτικων και αγιοβασιλιάτικων, από τα βιβλία που λάβαμε: Βιβλία για τις Γιορτές για πολύ μικρά και μικρά παιδιά που ανυπομονούν να ανοίξουν τα δώρα τους. 

Επιλογή-παρουσίαση: Ελένη Κορό...

Θεατρικός οδηγός για μεγάλους εφήβους: 5+3 παραστάσεις για όλα τα γούστα

Θεατρικός οδηγός για μεγάλους εφήβους: 5+3 παραστάσεις για όλα τα γούστα

Μια επιλογή παραστάσεων που απευθύνονται στο εφηβικό κοινό αλλά και με ευρύτερο προσανατολισμό και θεματολογία: Διαδικτυακός εκφοβισμός, κοινωνικό πείραμα, πρόσφυγες, αυτισμός, λαϊκή παράδοση, Παπαδιαμάντης, Βιζυηνός, θέατρο του παραλόγου.

Επιλογή-παρουσίαση: Ελευθερία Ράπτου

...
Πώς να μην καλλιεργούμε έμφυλα στερεότυπα: Οι απαντήσεις σε 20 βιβλία για παιδιά

Πώς να μην καλλιεργούμε έμφυλα στερεότυπα: Οι απαντήσεις σε 20 βιβλία για παιδιά

Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, προτείνουμε δέκα βιβλία που συμβάλλουν στην κατάργηση των έμφυλων στερεοτύπων από μικρή ηλικία. 

Επιλογή-παρουσίαση: Ελένη Κορόβηλα

Βιβλία που παρουσιάζουν σε κορίτσια κι ...

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ