Για το βιβλίο «Τριστάνος και Ιζόλδη – Μια ιστορία των γλάρων», μια ελεύθερη διασκευή του μεσαιωνικού θρύλου, βασισμένη στα βιβλία των Μπερούλ και Ζοζέφ Μπεντιέ από τον Μάνο Κοντολέων (εικονογράφηση Βάσω Ψαράκη, εκδ. Πατάκη).
Της Τέσυς Μπάιλα
Το τρίτο βιβλίο της σειράς ελεύθερων διασκευών κλασικών έργων από τον Μάνο Κοντολέων, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη. Μετά τα εξαιρετικά Ζήσε όπως ο Δον Κιχώτης και Το βιβλίο της ζωής του Μεγάλου Γαργαντούα, αυτή τη φορά ο Κοντολέων καταπιάνεται με τη διασκευή του μεσαιωνικού θρύλου του Τριστάνου και της Ιζόλδης, βασισμένος στα βιβλία των Μπερούλ και Ζοζέφ Μπεντιέ.
Ο Μάνος Κοντολέων αγκαλιάζει ξανά τους λογοτεχνικούς ήρωες που τον σημάδεψαν με τις περιπέτειές τους από παιδί και επαναπροσδιορίζοντάς τους, καταφέρνει να τους παρουσιάσει στους αναγνώστες της σημερινής εποχής, χαρίζοντάς τους ένα ολόφρεσκο νέο πρόσωπο, πλήρως προσαρμοσμένο στις σημερινές αναγνωστικές απαιτήσεις, ζυμωμένο εντούτοις με τα χαρακτηριστικά της κλασικής τους νιότης.
Με αυτή τη σειρά βιβλίων του, ο Μάνος Κοντολέων αγκαλιάζει ξανά τους λογοτεχνικούς ήρωες που τον σημάδεψαν με τις περιπέτειές τους από παιδί και επαναπροσδιορίζοντάς τους, καταφέρνει να τους παρουσιάσει στους αναγνώστες της σημερινής εποχής, χαρίζοντάς τους ένα ολόφρεσκο νέο πρόσωπο, πλήρως προσαρμοσμένο στις σημερινές αναγνωστικές απαιτήσεις, ζυμωμένο εντούτοις με τα χαρακτηριστικά της κλασικής τους νιότης. Πρόκειται για εκείνα τα χαρακτηριστικά τα οποία έγιναν οι βάσεις για αρκετές μελλοντικές ιστορίες και ενέπνευσαν συγγραφείς και αναγνώστες. Και το κάνει με ξεκάθαρη τη συνείδηση πως, ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή, είναι ανάγκη να προωθηθούν τα κλασικά κείμενα που προάγουν οικουμενικές αξίες και καθόρισαν τον παγκόσμιο πολιτισμό αντέχοντας στην πάροδο του χρόνου και μεταφέροντας σημαντικές αξίες, όπως η αγάπη, η πίστη, η αφοσίωση, η επαναστατικότητα, η φιλία, η ελπίδα και η αισιοδοξία, το πάθος, ο έρωτας, η απόλυτη αγάπη.
Επιλέγοντας τον συγκεκριμένο θρύλο ο Κοντολέων ανασυνθέτει εκ νέου μια γοητευτική ιστορία, χρησιμοποιώντας υλικό τόσο από τα τμήματα του έργου που διασώθηκαν από τον Μπερούλ όσο και από το έργο του Μπεντιέ, του Γάλλου μελετητή του Μεσαίωνα.
Δικαίως η ιστορία αυτή χαρακτηρίζεται πρόδρομος του ρομαντισμού και των σαιξπηρικών έργων. Το σίγουρο είναι ότι η διαχρονική της αξία είναι αποδεδειγμένη, καθώς ανατέμνει την αγάπη και τον έρωτα με τον τρόπο που τραγουδήθηκε από τους τροβαδούρους στους Γάλλους ιππότες του 11ου αιώνα και διαμορφώθηκε κατά τον 12ο και 13ο αιώνα όταν διασώθηκαν αποσπάσματά της. Ο Κοντολέων όμως δεν ξαναγράφει την ίδια ιστορία. Με μια ευρηματικότατη επινόηση και πάλι επιστρατεύει τον αφηγητή της ιστορίας που δεν είναι άλλος από ένα γλαροπούλι που ίπταται πάνω από τις βραχώδεις ακτές της Κορνουάλης και τις Ιρλανδίας.
«Λίγες είναι οι γαλήνιες, οι αμμουδερές ακτές της Κορνουάλης – οι περισσότερες είναι άγριες. Βράχια υψηλά, συχνά απόκρημνα υποδέχονται υπεροπτικά τα κύματα, ενώ δυνατοί αέρηδες χαράζουν πάνω τους θρύλους των ανοιχτών θαλασσών.
Κι ολόγυρα ύφαλοι και ξέρες που ύπουλα καραδοκούν να πέσει πάνω τους κάποιο καράβι, να τσακιστεί, να βυθιστεί…»
Ο γλάρος, λοιπόν, γίνεται η φωνή των στοχασμών του συγγραφέα. Στα δικά του φτερά εναποθέτει τις προσωπικές του σκέψεις και αγωνίες και φωτίζει όλα όσα καθόρισαν τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις πράξεις των ηρώων του έργου.
 |
| O Mάνος Kοντολέων δημοσίευσε τα πρώτα του κείμενα στο περιοδικό «Διάπλαση των Παίδων» όταν ήταν ακόμα παιδί. Tην πρώτη του εμφάνιση στα Γράμματα την κάνει το 1969 συμμετέχοντας σε μια ανθολογία νέων πεζογράφων. Από τότε ασχολείται με όλα τα είδη του πεζού λόγου: μυθιστόρημα, νουβέλα, διήγημα, παραμύθι και δοκίμιο. Bιβλία του έχουν κατά καιρούς βραβευθεί από την Eταιρία Eλλήνων Λογοτεχνών και από τον Kύκλο του Eλληνικού Παιδικού Bιβλίου. |
Η γλωσσική αισθητική του Μάνου Κοντολέων είναι για μια ακόμη φορά η προσωπική του σφραγίδα στο συγκεκριμένο βιβλίο, όπως και σε κάθε βιβλίο του. Ο βραβευμένος συγγραφέας πατάει πάνω στον μεσαιωνικό θρύλο αλλά γράφει μια εντελώς νέα ιστορία με τον διακριτό ζεστό αφηγηματικό του τόνο, επιλέγοντας με τρυφερότητα τις λέξεις και τις φράσεις που θα δώσουν φωνή στους ήρωες αλλά και στον γλάρο, το πουλί της ελευθερίας που ενίοτε περιγράφει σκωπτικά όσα βλέπει στις μακρινές ακτές των οριζόντων. Η λυρικότητα και ο γλωσσικός πλούτος έλκουν τον αναγνώστη κάθε ηλικίας και χαρακτηρίζουν το έργο.
Πέρα από τον έρωτα δυο ανθρώπων και το πάθος που γίνονται αφετηρία για την αναγνωστική πορεία, ο Κοντολέων σκύβει με αγάπη –αυτό είναι βέβαιο– στους ήρωές του και μετατοπίζει τον πυρήνα της αφήγησής του στις απόψεις των γλάρων, δίνοντας ένα έργο βαθιά ανθρώπινο και ζεστό με έναν σαφή τόνο διαφορετικότητας από τον κλασικό θρύλο. Παράλληλα, η αναγνωστική διαδικασία γίνεται η αφορμή για τις περιπλανήσεις του νου στις εξελίξεις μιας τόσο τρυφερής ιστορίας που μπορεί να διαβαστεί –είτε κανείς γνωρίζει τον μεσαιωνικό θρύλο είτε όχι– με ενδιαφέρον και ενάργεια από τον σύγχρονο αναγνώστη.
«Περίεργα πουλιά εμείς οι γλάροι. Περίεργος είμαι. Κουρνιάζω, παρατηρώ, ακούω. Κάπως έτσι μαθαίνουμε εμείς –τα πετούμενα που αγαπούν τη θάλασσα– εσάς τους ανθρώπους. Και σας ξέρουμε καλά – πιστέψτε με!
Αν θέλετε να μάθετε την ιστορία ενός τόπου, τα πάθη και τα όνειρα όσων τον κατοικούνε, ελάτε σε μας… Ζητήστε να σας τα πούμε όλα.
Τίποτε δε θα μάθετε, αν εμείς δε θέλουμε να σας το πούμε.
Κι αν πάλι κάτι –με ένα πιο χαμηλότονο, ας πούμε, κρώξιμο– σας εμπιστευθούμε… Μην μας πιστέψετε… Μπορεί και να σας ξεγελάμε…»
Έμπειρος δημιουργός ο Κοντολέων με σύνεση και κυρίως με υπευθυνότητα καταθέτει ένα άρτιο και γοητευτικό αποτέλεσμα το οποίο κοσμεί η εξαιρετική εικονογράφηση της Βάσως Ψαράκη και ξανασυστήνει στους αναγνώστες του αγαπημένους ήρωες της παγκόσμιας λογοτεχνίας, μέσα από μια δροσερή και ολοσδιόλου σύγχρονη οπτική, κάνοντας τον να αναρωτιέται ποιος θα είναι ο επόμενος ήρωας αυτής της σειρά που θα επιλέξει στο μέλλον.
* Η ΤΕΣΥ ΜΠΑΪΛΑ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο της βιβλίο, το μυθιστόρημα «Τις νυχτες έπαιζε με τις σκιές» (εκδ. Ψυχογιός).
Τριστάνος και Ιζόλδη
Μια ιστορία των γλάρων
[Ελεύθερη διασκευή του μεσαιωνικού θρύλου, βασισμένη στα βιβλία των Μπερούλ και Ζοζέφ Μπεντιέ]
Μάνος Κοντολέων
Πατάκης 2019
Σελ. 168, τιμή εκδότη €9,90
