alt

Για το βιβλίο της Κατερίνας Δημόκα «Όμηρος στο πέλαγος» (εκδ. Μεταίχμιο)

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Ένα βιβλίο κόσμημα λόγου και εικόνας είναι το νέο κείμενο που υπογράφει η Κατερίνα Δημόκα και κοσμεί το πενάκι της Ράνιας Βαρβάκη. Ένα αφήγημα για εφήβους μα και για κάθε αναγνώστη της καλής γραφής.

Ο τίτλος μπορεί να αναγνωστεί και ως αμφισημία: ο προ-προπάππος Όμηρος ή κάτι που έχει σχέση με αυτόν εντός του πελάγους ή κάποιος ο οποίος κρατιέται ως υπόσταση ή ως σκέψη όμηρος του ανοιχτού πελάγους.

Σκηνικός χώρος είναι το νησί της Σκύρου, αυτό το πανέμορφο νησί των Σποράδων, που η ιστορία του βυθίζεται στο βάθος της μυθολογίας μας.

Αν και απλή, η ιστορία που πραγματεύεται είναι ενδιαφέρουσα όσον αφορά τα πρόσωπα, τα οποία είναι εύκολα αναγνωρίσιμα ως χαρακτήρες οικείοι σε κάθε κοινωνική δομή της ελληνικής νησιωτικής επαρχίας. Ένα χαρισματικής ευφυϊας και ψυχοσύνθεσης αγόρι, ορφανεμένο από μητέρα, με πατέρα ψαρά σκληρό στους τρόπους μα με καθαρή καρδιά. Μια οικογένεια φιλική του μικρού πρωταγωνιστή που τη συγκροτούν: η μητέρα, φιλόλογος που εντρυφά συστηματικά στα Ομηρικά κείμενα, ο πατέρας, καπετάνιος στο ποντοπόρο εμπορικό ναυτικό, τα παιδιά: αγόρι επιστήθιος φίλος του μικρού πρωταγωνιστή και ένα κορίτσι που ξυπνά στον ήρωα της αφήγησης το ερωτικό εφηβικό σκίρτημα. Κάποια πρόσωπα ακόμη γεμίζουν την ιστορία περιφερειακά.

Ο μικρός ήρωάς μας, ο Λάμπρος, βρίσκει στο πρόσωπο της άξιας φιλολόγου, μητέρας του φίλου του και της αγαπημένης του, τη μάνα που του λείπει. Αυτή θα τον στηρίξει και θα τον εμπνεύσει.

Ο Λάμπρος καταφεύγει στην εξερεύνηση του βυθού εκεί που κατά μόνας μπορεί να απομονώνεται από το βάρος της απώλειας της μητέρας του, αποφεύγοντας ουσιαστικά την πραγματικότητα, και είναι η φιλόλογός του που του επισημαίνει ότι έτσι αποφεύγει να ζήσει και ν’ αντιμετωπίσει τη ζωή κατάματα, ότι γίνεται όμηρος του πελάγους.

Η γραφή της Κατερίνας Δημόκα ξετυλίγεται με ποιητικότητα, με τρόπο γλαφυρό, με λαγαρό λόγο, δίχως ποτέ να γλιστράει στο μελόδραμα.

Ωστόσο στον βυθό, ο Λάμπρος θα βρει τον δρόμο που θα τον αντρέψει και που θα κάνει τον πατέρα του να αναχθεί στον άντρα που θα ήθελε ο γιος του. Έτσι ο Λάμπρος θα αναδειχθεί, από τα μικράτα του, σε «δύτη στα βαθιά της ζωής: στο πένθος και στην αγάπη».

Με την ολοκλήρωση της αφήγησης όλα θα είναι καλώς καμωμένα. Μια ιστορία με ευτυχισμένο τέλος, έτσι όπως αρμόζει στις ιστορίες για εφήβους.

Από τις μεγάλες αρετές του βιβλίου είναι οι πληροφορίες που παίρνει ο νεαρός αναγνώστης για θεμελιώδη ζητήματα της ζωής, της ελληνικής ιστορίας και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Για παράδειγμα, σε μιαν αναμνημόνευση διαλόγου του Λάμπρου με τη μητέρα του, όταν ήταν ακόμη εν ζωή, ο αναγνώστης λαμβάνει την καίρια πληροφορία ότι η Μακρόνησος υπήρξε ένα τόπος όπου οι άνθρωποι εξορίζονταν «για την ανοιχτόμυαλη σκέψη τους» και ότι «όλα όσα αξίζουν στη ζωή, έχουν και ένα τίμημα».

Η γραφή της Κατερίνας Δημόκα ξετυλίγεται με ποιητικότητα, με τρόπο γλαφυρό, με λαγαρό λόγο, δίχως ποτέ να γλιστράει στο μελόδραμα.

Η συγγραφέας έχει γνώση των ναυτικών όρων και τους έχει επεξεργαστεί σωστά, όπου η αφήγηση απαιτεί την ύπαρξή τους.

Η αφήγηση πλουτίζεται από πλήθος λαογραφικών, χωρογραφικών και πραγματολογικών στοιχείων της Σκύρου, σε βαθμό που ο αναγνώστης να παρακινηθεί να διαβάσει και να πληροφορηθεί περισσότερο για το νησί. Την ίδια, φυσικά, παρακίνηση λαμβάνει ο αναγνώστης και ως προς τα μυθολογικά και ιστορικά στοιχεία της αφήγησης, πραγματικά ή και επινοημένα, όπως το κεντρικό διακύβευμα του βιβλίου, το ερμαφρόδιτο άγαλμα της Πύρρας, του οποίου η ύπαρξη εξαντλείται, στην πραγματικότητα, μονάχα σε μυθολογικές αποτυπώσεις και δεν έχει ποτέ βρεθεί όντως ως καλλιτέχνημα.

Η αφήγηση πλουτίζεται από πλήθος λαογραφικών, χωρογραφικών και πραγματολογικών στοιχείων της Σκύρου.

Πλούτο του βιβλίου θεωρώ ακόμη τις σχεδόν 40 λέξεις που η χρήση τους σήμερα, στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των γκρίκλις, έχει ατονήσει, αν δεν έχει εκλείψει. Στο προσχέδιο του βιβλίου που είχα στα χέρια μου η συγγραφέας τις είχε παραθέσει στο τέλος σαν γλωσσάρι, και με έκπληξη είδα ότι στην τελική έκδοση δεν υπάρχει. Είναι πρόβλημα στον νεαρό αναγνώστη όταν διαβάζοντας ρωτάει «Τι σημαίνει αυτή η λέξη;» να παίρνει την απάντηση «Κοίταξέ τη στο λεξικό». Δεν θα το κάνει σχεδόν ποτέ. Κι αν το κάνει θα έχει διακόψει την απόλαυση της ανάγνωσης, θα έχει κονιορτοποιήσει τη μέθεξη.

Το πολύ θετικό αυτού του βιβλίου: δεν καταδέχθηκε τις εύκολες λύσεις και δημιούργησε ένα κεντρικό πολυεπίπεδο χαρακτήρα, με τα προτερήματα και τα ελαττώματά του, όπως κάθε πραγματικό παιδί και όχι ένα κακέκτυπο μικρομέγαλου που μιλά σαν ενήλικος και συμπεριφέρεται πάντα κάνοντας ειδικά στο τέλος το σωστό.

Εν κατακλείδι, το νέο πόνημα της Κατερίνας Δημόκα είναι ένα αξιανάγνωστο κείμενο, αφηγηματικής πληρότητας, με δυνατό εσωτερικό παλμό, που καταφέρνει και εκπληρώνει τον συνδυασμό της υψηλής αισθητικής (αφήγηση και εικονογράφηση) και της μη κραυγαλέας διδακτικής λειτουργίας και είμαι βέβαιος πως θα αποτελέσει ανάγνωσμα αγαπητό των εφήβων που θα το προτιμήσουν για το καλοκαίρι που ξεκινάει.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ είναι ποιητής.

altΌμηρος στο πέλαγος
Κατερίνα Δημόκα
Μεταίχμιο 2017
Σελ. 166, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΔΗΜΟΚΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Νήματα που ενώνουν» της Κίκας Χατζοπούλου: Ένα (υπερ)φιλόδοξο μετα-μυθολογικό θρίλερ για εφήβους και νέους

«Νήματα που ενώνουν» της Κίκας Χατζοπούλου: Ένα (υπερ)φιλόδοξο μετα-μυθολογικό θρίλερ για εφήβους και νέους

Για το μυθιστόρημα για εφήβους και νέους «Νήματα που ενώνουν» της Κίκας Χατζοπούλου που κυκλοφορεί σε μετάφραση Βούλας Αυγουστίνου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Γράφει η Ελευθερία Ράπτου

Η Κίκα Χατζοπούλου γράφει στα αγγλικά πολυδαίδαλες ιστορίες με μυθικά ...

«Κοσμοναύτης» του Σπύρου Γιαννακόπουλου: Μυθιστόρημα ενηλικίωσης με sci-fi έμπνευση και φόντο τη σύγχρονη Αθήνα για εφήβους και νέους

«Κοσμοναύτης» του Σπύρου Γιαννακόπουλου: Μυθιστόρημα ενηλικίωσης με sci-fi έμπνευση και φόντο τη σύγχρονη Αθήνα για εφήβους και νέους

Για το sci-fi μυθιστόρημα ενηλικίωσης «Κοσμοναύτης» του Σπύρου Γιαννακόπουλου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Σχεδασμός εξωφύλλου: Kanellos Cob. 

Γράφει η Ελευθερία Ράπτου

Μία ιστορία με sci-fi έμπνευση, «ένα β...

«Τέταρτη Πτέρυγα» της Ρεμπέκα Γιάρος – Πολιτικά παιχνίδια, ηρωισμοί και… δράκοι σε ένα μυθιστόρημα για εφήβους και νέους

«Τέταρτη Πτέρυγα» της Ρεμπέκα Γιάρος – Πολιτικά παιχνίδια, ηρωισμοί και… δράκοι σε ένα μυθιστόρημα για εφήβους και νέους

Για το μυθιστόρημα της Ρεμπέκα Γιάρος [Rebecca Yaros] «Τέταρτη πτέρυγα» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά, εκδ. Διόπτρα) όπου πολιτικά παιχνίδια, ηρωισμοί και δράκοι μπλέκονται σε ένα εμβυθιστικό σύμπαν. Κεντρική εικόνα: Εικονογράφηση XenaFay. 

Γράφει η Ελευθερία Ράπτου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το περίεργο μαξιλάρι» του Μισέλ Φάις (κριτική)  – Πού πάνε τα όνειρα όταν ξυπνάμε;

«Το περίεργο μαξιλάρι» του Μισέλ Φάις (κριτική)  – Πού πάνε τα όνειρα όταν ξυπνάμε;

Για το παραμύθι του Μισέλ Φάις «Το περίεργο μαξιλάρι», σε εικονογράφηση Ντανιέλας Σταματιάδη από τις εκδόσεις Πατάκη. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Γιατί ένας ενήλικας να γράψει ένα λογοτεχνικό κείμενο που θα το εντάξει στ...

Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης: Η ανθολογία του Νικηφόρου Βρεττάκου μαθαίνει στα παιδιά να διαβάζουν ποίηση

Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης: Η ανθολογία του Νικηφόρου Βρεττάκου μαθαίνει στα παιδιά να διαβάζουν ποίηση

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, ανατρέχουμε στην «Ανθολογία Ποίησης για παιδιά και νέους» του Νικηφόρου Βρεττάκου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

Ομάδα 018

Πριν από ακριβώς 45 χρόνια, τον Μάρτιο του 1979, ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος εξ...

Κρις Νέιλορ-Μπαλεστέρος: «Τα παιδιά που διαβάζοντας διασκεδάζουν θα γίνουν αναγνώστες για μια ζωή»

Κρις Νέιλορ-Μπαλεστέρος: «Τα παιδιά που διαβάζοντας διασκεδάζουν θα γίνουν αναγνώστες για μια ζωή»

Με αφορμή την κυκλοφορία της τρίτης ιστορίας με ήρωες τους Φρανκ & Μπερτ και τίτλο «Πικνίκ με μπισκότα» (μτφρ. Λύντη Γαλάτη, εκδ. Διόπτρα) είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα όσο και αποκαλυπτική γραπτή επικοινωνία με τον Βρετανό συγγραφέα και εικονογράφο Κρις Νέιλορ-Μπαλεστέρος. 

Συνέντευξη στην Ε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης: Η ανθολογία του Νικηφόρου Βρεττάκου μαθαίνει στα παιδιά να διαβάζουν ποίηση

Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης: Η ανθολογία του Νικηφόρου Βρεττάκου μαθαίνει στα παιδιά να διαβάζουν ποίηση

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, ανατρέχουμε στην «Ανθολογία Ποίησης για παιδιά και νέους» του Νικηφόρου Βρεττάκου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

Ομάδα 018

Πριν από ακριβώς 45 χρόνια, τον Μάρτιο του 1979, ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος εξ...

Το Φάντασμα του Κάντερβιλ, του Όσκαρ Ουάιλντ – Ανάγνωσμα για παιδιά που αντέχει στο χρόνο και η θεατρική μεταφορά του

Το Φάντασμα του Κάντερβιλ, του Όσκαρ Ουάιλντ – Ανάγνωσμα για παιδιά που αντέχει στο χρόνο και η θεατρική μεταφορά του

«Το φάντασμα του Κάντερβιλ» του Όσκαρ Ουάιλντ, το ανάγνωσμα που αντέχει στο χρόνο και απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους αλλά και στο ενήλικο κοινό, ανεβαίνει στο θέατρο Βεάκη σε σκηνοθεσία Δημήτρη Δεγαΐτη και μετάφραση – θεατρική διασκευή Άνδρης Θεοδότου. Η κριτική αποτίμηση της παράστασης και αναγνωστικές προτ...

Κουήρ ορατότητα και αποδοχή σε βιβλία για εφήβους – Πώς (δεν) προωθείται στα σχολεία ο διάλογος για τις έμφυλες ταυτότητες

Κουήρ ορατότητα και αποδοχή σε βιβλία για εφήβους – Πώς (δεν) προωθείται στα σχολεία ο διάλογος για τις έμφυλες ταυτότητες

Με αφορμή τη βίαιη επίθεση σε δύο non-binary άτομα στη Θεσσαλονίκη από νεαρούς πολλοί από τους οποίους είναι ανήλικοι, τίθεται το ερώτημα με ποια εργαλεία προσεγγίζονται στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, και ειδικά στα Λύκεια, ζητήματα έμφυλων ταυτοτήτων και τι θέση έχουν βιβλία με κουήρ θεματολογία σε σχο...

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ