Πώς μιλάμε για τον σχολικό εκφοβισμό; Ποια είναι τα τρία θήτα; Γιατί η απάντηση είναι μόνο η αλληλοκατανόηση και η αλληλοβοήθεια; Και βέβαια, αυτή είναι η απάντηση για να υποδεχθούμε τα παιδιά πρόσφυγες. Δύο βιβλία της Γιώτας Κ. Αλεξάνδρου «Ο Ρομπέν των θαλασσών και οι νταήδες του βυθού» & «Χάρης και Φάρις» επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Susaeta με νέες εικονογραφήσεις από τους Βασίλη Γρίβα και Φωτεινή Τίκκου, αντίστοιχα.
Γράφει η Ελένη Κορόβηλα
Αναζητώντας τα βιβλία που θα δώσουν το έναυσμα για σκέψη αλλά και συζητήσεις για τα μεγάλα θέματα που δηλητηριάζουν τη ζωή στις σχολικές κοινότητες, με σοβαρότερο τον σχολικό εκφοβισμό, αλλά και το διαρκές ερώτημα του πώς υποδεχόμαστε και εντάσσουμε στην σχολική κοινότητα τα παιδιά πρόσφυγες, η βιβλιογραφία έχει να μας δώσει αρκετούς πολύ αξιόλογους τίτλους.
Δύο βιβλία που έχουν ήδη αφήσει το στίγμα τους και που το πετυχαίνουν με τρόπο ανάλαφρο αλλά καίριο έχουν την υπογραφή της Γιώτας Κ. Αλεξάνδρου.
Ο Ρομπέν των θαλασσών και οι Νταήδες του βυθού (εικονογράφηση Βασίλης Γρίβας) και Χάρης και Φάρις (εικονογράφηση Φωτεινή Τίκκου), και τα δύο κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Susaeta με φρέσκια εικονογράφηση αρκετά χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή τους, 12 χρόνια για το πρώτο και 10 για το δεύτερο.
«Ο Ρομπέν των θαλασσών και οι Νταήδες του βυθού»
O ξιφίας Ιερεμίας που ζει στον βυθό της θάλασσας και είναι μαθητής στο Ψαροσχολείο μας συστήνεται με μια ψιλή φωνούλα που μας λέει ότι . Ο Ιερεμίας θέλει να είναι ένα χαρούμενο παιδί, να παίζει με τους φίλους του, να χαίρεται και να γελά αλλά αντί για αυτό είναι μονίμως φοβισμένος και πολύ μπερδεμένος. Σχεδόν λυπάται για αυτό που είναι. Για τους φόβους του ευθύνεται μια παρέα συμμαθητών του, τα Κοφτερά Χαμόγελα, με αρχηγό των νταήδων τον Χάννο τον Νάνο που ξεχειλίζει από μοχθηρότητα. Στη συμμορία του είναι κι η Σμέρνα η φτέρνα, η Λίτσα η Μουσίτσα, ο Παντελής ο Νταής. Σκληρά ψαρόπαιδα, καρχαρίες, μπαρακούντα, λιονταρόψαρα. Πιστεύουν στη βία και ότι για όλα η απάντηση είναι η επίθεση.
Οι περιγραφές της ομάδας των Νταήδων είναι από τις πιο παιγνιώδεις και αστείες του βιβλίου. Αποδομούν το κακό, το απογυμνώνουν και δείχνουν στα παιδιά ότι δεν είναι ανίκητο. Αυτό το καταλαβαίνει κι ο Ιερεμίας, που ακολουθώντας τις συμβουλές της νονάς του της νεράιδας αποφασίζει να δράσει. 
Η παρέμβαση της νονάς νεράιδας είναι καταλυτική. Χρησιμεύει για να γίνει αντιληπτό από τα παιδιά γιατί έχει σημασία, όταν αντιμετωπίζουν προβλήματα, να μιλούν σε έναν ενήλικα που εμπιστεύονται. Η Γιώτα Αλεξάνδρου κατάφερε να αξιοποιήσει το περιβάλλον του βυθού και τα πλάσματά του για να βάλει στο κάδρο όχι μόνο το θύμα που, εξαιτίας ενός χαρακτηριστικού του, στοχοποιείται, αλλά και τους θύτες. Διερευνά τα κίνητρά τους, ψάχνει για απαντήσεις, και τελικά δίνει λύσεις χωρίς να απλοποιεί ή να ωραιοποιεί. Κανείς δεν επικρατεί έναντι του άλλου γιατί η απάντηση βρίσκεται στην αλληλοκατανόηση και την αλληλοβοήθεια. Μαζί με τους θύτες και τα θύματα, στο κάδρο μπαίνει και το τρίτο θήτα, οι θεατές, που στην ιστορία του Ιερεμία βλέπουν ότι υπάρχει τρόπος να μην μένουν με σταυρωμένα χέρια.
Ο Βασίλης Γρίβας, από τη δική του πλευρά, έχει αποδώσει τη θεατρικότητα του κειμένου και έχει αφηγηθεί εικονογραφικά την ιστορία φωτίζοντας τις περιγραφές και δίνοντας ζωντάνια στους διαλόγους και τα έμμετρα μέρη.
«Χάρης και Φάρις»
Οι ιδέες της αλληλοκατανόησης και της αλληλοβοήθειας διαπερνούν την ιστορία που ζουν οι «Χάρης και Φάρις», ένα βιβλίο που επανακυκλοφορεί σε εικονογράφηση της Φωτεινής Τίκκου.
Χάρης με ήτα, ένα Ελληνόπουλο από κάποιο επινοημένο μικρό μέρος της Ελλάδας που το έχουν επιλέξει για τόπο κατοικίας τους άνθρωποι από πολλά μέρη του κόσμου και Φάρις με γιώτα, ένα προσφυγόπουλο, ξεριζωμένο βίαια από την οικογένειά του που περιπλανιέται φοβισμένο, άστεγο κι απροστάτευτο σε ξένους τόπους.
Το αγόρι από το ασφαλές περιβάλλον μιας δεμένης πυρηνικής οικογένειας παλεύει με δράκους και τέρατα κι έχει συνοδοιπόρο και φρουρό έναν γενναίο Μαύρο Ιππότη που τον βοηθά να νικά τους φόβους του. Ο Χάρης θα έρθει αντιμέτωπος με την παράλογη κατάσταση της προσφυγιάς όταν θα συναντήσει τον Φάρις, τον μικρό πρόσφυγα που ο πόλεμος του έκλεψε τη ζωή.
Το συμβολικό σημείο συνάντησής τους, μια γέφυρα, θα γίνει ο τόπος για να δοκιμαστούν τα συναισθήματά τους και να χτίσουν μια σχέση εμπιστοσύνης. Τα παιδιά θα κοιταχτούν στα μάτια και θα επικοινωνήσουν. 
Το επόμενο βήμα αφού εμπλακούν οι ενήλικες, γονείς, δάσκαλοι, αρχές για να λάβουν τις σωστές αποφάσεις για το ασυνόδευτο παιδί-πρόσφυγα, θα είναι ο Φάρις να ενταχθεί στη σχολική κοινότητα. Εκεί, όπου κανείς δεν περισσεύει και όλοι έχουν κάτι να συνεισφέρουν, πολλά να μοιραστούν και άλλα τόσα να ανακαλύψουν. Όπως ότι μπορεί η γλώσσα να μην είναι κοινή αλλά τα παιχνίδια και τα έθιμα έχουν όλα αναλογίες και κοινές ρίζες.
Η Γιώτα Αλεξάνδρου είναι παιδαγωγός-συγγραφέας. Οι σπουδές της στα παιδαγωγικά, τα μεταπτυχιακά της στο θέατρο, η δουλειά της ως υπεύθυνη θεατρικής αγωγής σε δημοτικά σχολεία και η πορεία της στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως νηπιαγωγός ενισχύουν και τροφοδοτούν τη συγγραφική της διαδρομή που ξεκίνησε πριν από μία 20ετία.
Και τα δύο βιβλία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Susaeta που φρόντισαν για την ανανεωμένη εικονογραφική παρουσίασή τους αλλά και για τη δημιουργία audio books, ηχητικών βιβλίων για παιδιά που δεν έχουν κατακτήσει επαρκώς την ανάγνωση. Στο τέλος και των δύο βιβλίων υπάρχουν παραρτήματα με συμβουλές, προτάσεις για εκπαιδευτικούς, ποικίλες δραστηριότητες και θεατρικό παιχνίδι.
Ειδικά στο «Χάρης και Φάρις», το παράρτημα με τίτλο «Τα παιχνίδια μας», ως συμπλήρωμα στην ιστορία αλλά και αυτοτελώς, αποκαλύπτει στους μικρούς αναγνώστες πόσο μοιάζουν με τους άλλους, τους ξένους, και ότι το παιχνίδι κι η χαρά είναι οικουμενικά δικαιώματα όλων των παιδιών.
* Η ΕΛΕΝΗ ΚΟΡΟΒΗΛΑ είναι δημοσιογράφος.
Μπορείτε να ακούσετε το επεισόδιο podcast για τα δύο βιβλία της Γιώτας Κ. Αλεξάνδρου όπως παρουσιάστηκε στη σειρά «Να ένα βιβλίο για παιδιά» του pod.gr.
