FWTEINAKI 728

Η ψυχολόγος και θεραπεύτρια ενηλίκων, ζευγαριών και οικογενειών, Φρόσω Φωτεινάκη, μιλά με αφορμή το βιβλίο της «Να σε κάνω μια αγκαλιά;» (εικονογράφηση Φωτεινή Τίκκου, εκδ. Διόπτρα). Ενώ στη δουλειά της δεν αναλαμβάνει παιδιά, δημιουργεί θεραπευτικές ιστορίες για παιδιά και «εσωτερικά παιδιά» και εξηγεί τη σημασία τους.

Στην Ελένη Κορόβηλα

Οι ιστορίες θεραπεύουν. Η ψυχολόγος και θεραπεύτρια ενηλίκων, ζευγαριών και οικογενειών, Φρόσω Φωτεινάκη, έχοντας δουλέψει επί χρόνια με ενήλικες επιλέγει να γράφει θεραπευτικές ιστορίες για παιδιά και «εσωτερικά παιδιά», δηλαδή ενήλικες που παραμένουν «παιδιά» εξαιτίας τραυμάτων που δεν τους αφήνουν να ενηλικιωθούν και αναζητούν πηγές ενδυνάμωσης. Ως εκ τούτου, τα βιβλία της είναι παραμυθοϊστορίες για όλες τις ηλικίες.

Για το εικονογραφημένο από τη Φωτεινή Τίκκου βιβλίο της Να σε κάνω μια αγκαλιά; που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, το έναυσμα για τη συγγραφή του της δόθηκε, όπως μας λέει, όταν μέσω ενός τραυματικού βιώματος της κόρης της, της γεννήθηκε το ερώτημα «πώς θα ήταν όλο αυτό για ένα άλλο παιδί; Που δεν θα μιλούσε; Που δεν θα είχε υποστήριξη;» Έτσι, γεννήθηκε η ιστορία της μικρής Αντιγόνης. 

Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε θίγει το ζήτημα της συναίνεσης, της επιθυμίας και της ισορροπίας ανάμεσα στην αλήθεια και το φόβο. 

Ξεκινώντας από τον τίτλο του βιβλίου σας, στέκομαι στην προσωπική αντωνυμία «σε». Σε ένα πρώτο επίπεδο, αντιλαμβανόμαστε μια ντοπιολαλιά της βόρειας Ελλάδας ή κάτι άλλο, αντί της ίδιας αντωνυμίας αλλά στη γενική (σου) που θα περιμέναμε. Υπάρχει δεύτερο επίπεδο σε αυτή τη συντακτική επιλογή για τη διατύπωση του ερωτήματος που θέτετε;

Έχει πολύ ενδιαφέρον πώς, γράφοντας ιστορίες για παιδιά, έμαθα να αγαπώ και να χρησιμοποιώ τις φράσεις που χρησιμοποιούν τα ίδια τα παιδιά μεταξύ τους. Η φράση «Να σε κάνω μια αγκαλιά;» είναι η φράση που θα ακούσουμε από το στόμα παιδιών, από στόματα που δεν γνωρίζουν τη συντακτική ανάλυση μα όσα λένε αποκτούν ένα διαφορετικό, βαθύ, ολόσωστο νόημα.

Έχοντας όμως για χρόνια δουλέψει με ενήλικες, έχω συναντήσει αμέτρητα «παιδιά».

Είστε ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια. Επιλέγετε να απευθυνθείτε στα παιδιά μέσα από τα παραμύθια. Γιατί;

Είμαι Ψυχολόγος και Θεραπεύτρια ενηλίκων, ζευγαριών και οικογενειών - στο πλαίσιο της γονεϊκής ενδυνάμωσης. Τα παιδιά είναι ο μόνος πληθυσμός που δεν αναλαμβάνω θεραπευτικά, και όμως γράφω ιστορίες για παιδιά. Παράδοξο, θα σκεφτεί κάποιος. 

Έχοντας όμως για χρόνια δουλέψει με ενήλικες, έχω συναντήσει αμέτρητα «παιδιά». Εσωτερικά παιδιά που κάποτε πληγώθηκαν, τραυματίστηκαν, παιδιά που δεν μεγάλωσαν ποτέ και αναζητούν μέσα στην ψυχοθεραπεία το φροντιστικό περιβάλλον που θα τα βοηθήσει να ενηλικιωθούν, να ενδυναμωθούν.

Κι έτσι, εκτός από τη θεραπεία, θέλησα να επενδύσω στην πρόληψη και στην έγκαιρη παρέμβαση, δημιουργώντας θεραπευτικές ιστορίες για παιδιά, και εσωτερικά παιδιά. Απευθύνομαι στα παιδιά για όσα οι σημερινοί ενήλικες -κι εγώ ανάμεσα σε αυτούς- θα έπρεπε να είχαν ακούσει όσο ήταν παιδιά.

Η αγκαλιά, λοιπόν. Από όπου όλα ξεκινούν στη ζωή, όπως το περιγράφει στον πρόλογό του ο δάσκαλος Μάριος Μάζαρης. Γιατί αυτό το τρυφερό άγγιγμα που περιβάλλει το άτομο με αίσθημα ασφάλειας είναι ένα μεγάλο θέμα που ίσως μπερδεύει ή ακόμα και φοβίζει τα παιδιά;

Τα τρυφερά συναισθήματά μας, το αίσθημα ασφάλειας και φροντίδας, δεν γεννιούνται μέσα από κάθε άγγιγμα. Αλλά μέσα από ένα άγγιγμα που επιθυμούμε, που επιλέγουμε, που το σώμα μας εγκρίνει, που η ψυχή μας ζητά. Διαφορετικά η αγκαλιά δεν είναι θαλπωρή αλλά φυλακή, και το άγγιγμα δεν είναι σύνδεση αλλά παραβίαση. Το βιβλίο αυτό έρχεται να τοποθετήσει το άγγιγμα και την αγκαλιά σε ένα πλαίσιο συναινετικό, φωτίζοντας το δικαίωμα του παιδιού να επιλέγει, να ορίζει, να αποφασίζει. Τα παιδιά μπερδεύονται και φοβούνται όταν δεν ρωτούνται, όταν πιέζονται, όταν εξαναγκάζονται, όταν παραβιάζονται.

Πώς θα ήταν όλο αυτό για ένα άλλο παιδί; Που δεν θα μιλούσε; Που δεν θα είχε υποστήριξη;

Για ποιο λόγο η ηρωίδα σας είναι κορίτσι; Πώς προέκυψε αυτή η επιλογή; Πιστεύετε ότι η ανάγκη να αντιληφθούν τα κορίτσια τη σημασία της συναίνεσης είναι μεγαλύτερη από ό,τι για τα αγόρια;

FWTEINAKI 300Αισθάνομαι πως κορίτσια και αγόρια έχουν ακριβώς την ίδια ανάγκη να αντιληφθούν και να κατανοήσουν την σημασία της συναίνεσης, να μάθουν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του σώματος. Επέλεξα να είναι ηρωίδα η Αντιγόνη, ένα κορίτσι που αν το δει κανείς προσεκτικά δεν μπαίνει στα στερεότυπα του φύλου της ως προς την εικόνα, εξαιτίας της αφορμής που στάθηκε η αιτία να γράψω αυτή την ιστορία. Αφορμή λοιπόν στάθηκε ένα περιστατικό που βίωσε η κόρη μου Ευτυχία, όταν φοιτούσε στο νηπιαγωγείο. Ένα συνομήλικο αγόρι της κατέβασε το παντελόνι μπροστά σε άλλα παιδιά, και η ίδια ένιωσε ντροπή, θλίψη, θυμό, αμηχανία. Μαζί επεξεργαστήκαμε όλα τα συναισθήματα και ως γονείς ήμασταν δίπλα της για να την ακούσουμε, να επικυρώσουμε τα συναισθήματά της, να μη μειώσουμε όσα ένιωθε και να βρούμε μαζί τον τρόπο να αισθανθεί ξανά ασφαλής στην τάξη και στο σχολείο της. Πραγματικά όμως στη διαδρομή μας εκείνη σκεφτόμουν συνεχώς: Πώς θα ήταν όλο αυτό για ένα άλλο παιδί; Που δεν θα μιλούσε; Που δεν θα είχε υποστήριξη; Κι έτσι γεννήθηκε η ιστορία της Αντιγόνης, με έμπνευση την ιστορία της Ευτυχίας.

Μήπως οι ακατάλληλες αγκαλιές και ο φόβος για αυτές, υπαγορεύει σε εμάς τους μεγάλους μια ανατροφή για τα παιδιά που τα κάνει εσωστρεφή, καχύποπτα ή ακόμα και φοβικά; 

Πόσο σημαντική ερώτηση! Είναι αλήθεια πως οι γονείς δυσκολευόμαστε να βρούμε την ισορροπία σε ένα μεγάλωμα παιδιών που εμπεριέχει την αλήθεια, χωρίς να τα φοβίσουμε. Αισθανόμαστε πως αν βάλουμε τα παιδιά μας στην πραγματικότητα της ζωής, θα τα κάνουμε καχύποπτα ή φοβικά και έτσι συχνά μεγαλώνουμε παιδιά παραβιασμένα που πιστεύουν πως τα ίδια είναι «κακά» αν δεν δέχονται αγγίγματα και αγκαλιές.

Το βιβλίο αυτό το έγραψα με γνώμονα αυτή την ισορροπία: την ισορροπία ανάμεσα στην αλήθεια των ανεπιθύμητων αγγιγμάτων και στην απουσία φόβου γύρω από τα αγγίγματα. Τα αγγίγματα που δεν χρειάζεται να φοβόμαστε, αλλά να οριοθετούμε με αυτοαγάπη. Μπορεί κάποιος να διακρίνει πως το βιβλίο αυτό δεν κάνει καμία αναφορά σε «κακούς άλλους» μια και δεν χρησιμοποιεί τον εκφοβισμό ως εργαλείο για την αυτοπροστασία των παιδιών, αλλά τα όρια, τον αυτοσεβασμό και την προστατευτική αγκαλιά στον εαυτό. Η μεγάλη αγκαλιά στον εαυτό, που δεν αφήνει κανέναν να μπει μέσα σε αυτή αν δεν νιώσει ασφάλεια, εμπιστοσύνη. Και έτσι μεγαλώνουμε αυριανούς ενήλικες που θα δημιουργούν σχέσεις ασφαλείς με πυξίδα τον αυτοσεβασμό, οργανώνοντας μια κοινωνία πιο υγιή, ζεστή και οριοθετημένη όπου το άγγιγμα θα είναι δώρο που επιλέγω να δεχτώ και όχι απαίτηση του άλλου.

Και μόνο αν εμείς εξελιχθούμε, θα μπορέσουμε να μεγαλώσουμε παιδιά που θα αγαπούν τον εαυτό και τον κόσμο που τα περιβάλλει.

Στην εικαστική απόδοση της ιστορίας σας, η Φωτεινή Τίκκου έχει κάνει μια πολύ ζωντανή και εύγλωττη εικονογράφηση με σαφές το στοιχείο της συμπερίληψης. Όταν η μικρή ηρωίδα, η Αντιγόνη, συναντά «τον δικό της φίλο στο χωριό» με τον γεμάτο συμβολισμό όνομα «Σωτήρης», η εικονογράφηση τον αποτυπώνει ως ένα μαύρο παιδί. Τι θα λέγατε σε κάποιον που θα εξέφραζε την ένστασή του για αυτή την επιλογή;

Μια μέρα, όταν χτύπησε το τηλέφωνό μου, και άκουσα τη Φωτεινή να μου λέει εκστασιασμένη από την άλλη άκρη της γραμμής: «Φρόσω, ο Σωτήρης θα είναι έγχρωμος!», ειλικρινά ενθουσιάστηκα. Λάτρεψα αυτό το αγόρι που κόντρα σε όλα τα στερεότυπα, διδάσκει στο βιβλίο την ασφάλεια, την ευγένεια, τον σεβασμό. Σε όσους ενίστανται για αυτή την επιλογή θα πω με αγάπη πως όσα μας ταράζουν, φωτίζουν έναν δρόμο για την προσωπική μας εξέλιξη. Και μόνο αν εμείς εξελιχθούμε, θα μπορέσουμε να μεγαλώσουμε παιδιά που θα αγαπούν τον εαυτό και τον κόσμο που τα περιβάλλει.

Το σημείωμα για τους γονείς με το οποίο κλείνει το βιβλίο σας, θα μπορούσε να αποτελεί τη βάση για ένα ξεχωριστό βιβλίο που να απευθύνεται σε ενήλικες. Ποια ανάγκη γέννησε αυτό το παράρτημα;

DIOPTRA AGKALIAΜε την εκπληκτική Διόπτρα φροντίζουμε κάθε παιδικό βιβλίο να είναι μια ολοκληρωμένη «εργαλειοθήκη» για παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς. Οι ιστορίες που γράφω απευθύνονται σε παιδιά και ενήλικες και με το σημείωμα στο τέλος του βιβλίου, νιώθω πως αφήνω ακόμη περισσότερη τροφή για σκέψη αλλά κυρίως τρόπους για να χρησιμοποιηθεί το βιβλίο με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο για κάθε παιδί, για κάθε οικογένεια, για κάθε τάξη που θα το φιλοξενήσει. Τον ίδιο ακριβώς ρόλο έχει και το εκπαιδευτικό υλικό που ετοιμάζω για τα σχολεία. Σε αυτό το βιβλίο, το εκπαιδευτικό υλικό έγινε με την πολύτιμη βοήθεια της συνεργάτιδάς μου, παιδοψυχολόγου Ελένης Πρωτόπαπα, και εμπεριέχει παιχνίδια και δραστηριότητες που εκπαιδεύουν τα παιδιά με τον πιο διασκεδαστικό τρόπο στο συναινετικό, ασφαλές άγγιγμα. Το βρίσκετε στην ιστοσελίδα της Διόπτρα.


 * Η ΕΛΕΝΗ ΚΟΡΟΒΗΛΑ είναι δημοσιογράφος.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Κρις Νέιλορ-Μπαλεστέρος: «Τα παιδιά που διαβάζοντας διασκεδάζουν θα γίνουν αναγνώστες για μια ζωή»

Κρις Νέιλορ-Μπαλεστέρος: «Τα παιδιά που διαβάζοντας διασκεδάζουν θα γίνουν αναγνώστες για μια ζωή»

Με αφορμή την κυκλοφορία της τρίτης ιστορίας με ήρωες τους Φρανκ & Μπερτ και τίτλο «Πικνίκ με μπισκότα» (μτφρ. Λύντη Γαλάτη, εκδ. Διόπτρα) είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα όσο και αποκαλυπτική γραπτή επικοινωνία με τον Βρετανό συγγραφέα και εικονογράφο Κρις Νέιλορ-Μπαλεστέρος. 

Συνέντευξη στην Ε...

Μαριλένα Τριανταφυλλίδου & Κατερίνα Αλεξάκη (ομάδα Artika): «Στο θέατρο για βρέφη και νήπια διαμορφώνονται οι μελλοντικοί θεατές και μελλοντικοί πολίτες»

Μαριλένα Τριανταφυλλίδου & Κατερίνα Αλεξάκη (ομάδα Artika): «Στο θέατρο για βρέφη και νήπια διαμορφώνονται οι μελλοντικοί θεατές και μελλοντικοί πολίτες»

Από το 2007 η ομάδα Artika ανεβάζει παραστάσεις για βρέφη και νήπια. Με αφορμή τη συμμετοχή της ομάδας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Mapping για το θέατρο στις πολύ νεαρές ηλικίες (ΘΕΠΝΗ), η Μαριλένα Τριανταφυλλίδου και η Κατερίνα Αλεξάκη, ιδρυτικά μέλη της ομάδας, μιλούν για τη σημασία που έχει τα βρέφη και τα νήπια να β...

Μιλώντας με την Ξένια: «Το πιο σημαντικό πράγμα που έκανα στο θέατρο είναι οι παραστάσεις για παιδιά»

Μιλώντας με την Ξένια: «Το πιο σημαντικό πράγμα που έκανα στο θέατρο είναι οι παραστάσεις για παιδιά»

Μιλήσαμε με την Ξένια Καλογεροπούλου με αφορμή το τελευταίο της βιβλίο «Πριν τα ξεχάσω - Μισός αιώνας θέατρο για παιδιά» (εκδ. Εθνικό Θέατρο). Μια συνομιλία για τη θεατρική τέχνη, την τέχνη της συγγραφής, της αφήγησης και τελικά την τέχνη της ζωής.

Συνέντευξη στην Ελευθερία Ράπτου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το περίεργο μαξιλάρι» του Μισέλ Φάις (κριτική)  – Πού πάνε τα όνειρα όταν ξυπνάμε;

«Το περίεργο μαξιλάρι» του Μισέλ Φάις (κριτική)  – Πού πάνε τα όνειρα όταν ξυπνάμε;

Για το παραμύθι του Μισέλ Φάις «Το περίεργο μαξιλάρι», σε εικονογράφηση Ντανιέλας Σταματιάδη από τις εκδόσεις Πατάκη. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Γιατί ένας ενήλικας να γράψει ένα λογοτεχνικό κείμενο που θα το εντάξει στ...

Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης: Η ανθολογία του Νικηφόρου Βρεττάκου μαθαίνει στα παιδιά να διαβάζουν ποίηση

Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης: Η ανθολογία του Νικηφόρου Βρεττάκου μαθαίνει στα παιδιά να διαβάζουν ποίηση

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, ανατρέχουμε στην «Ανθολογία Ποίησης για παιδιά και νέους» του Νικηφόρου Βρεττάκου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

Ομάδα 018

Πριν από ακριβώς 45 χρόνια, τον Μάρτιο του 1979, ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος εξ...

Κρις Νέιλορ-Μπαλεστέρος: «Τα παιδιά που διαβάζοντας διασκεδάζουν θα γίνουν αναγνώστες για μια ζωή»

Κρις Νέιλορ-Μπαλεστέρος: «Τα παιδιά που διαβάζοντας διασκεδάζουν θα γίνουν αναγνώστες για μια ζωή»

Με αφορμή την κυκλοφορία της τρίτης ιστορίας με ήρωες τους Φρανκ & Μπερτ και τίτλο «Πικνίκ με μπισκότα» (μτφρ. Λύντη Γαλάτη, εκδ. Διόπτρα) είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα όσο και αποκαλυπτική γραπτή επικοινωνία με τον Βρετανό συγγραφέα και εικονογράφο Κρις Νέιλορ-Μπαλεστέρος. 

Συνέντευξη στην Ε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης: Η ανθολογία του Νικηφόρου Βρεττάκου μαθαίνει στα παιδιά να διαβάζουν ποίηση

Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης: Η ανθολογία του Νικηφόρου Βρεττάκου μαθαίνει στα παιδιά να διαβάζουν ποίηση

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, ανατρέχουμε στην «Ανθολογία Ποίησης για παιδιά και νέους» του Νικηφόρου Βρεττάκου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

Ομάδα 018

Πριν από ακριβώς 45 χρόνια, τον Μάρτιο του 1979, ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος εξ...

Το Φάντασμα του Κάντερβιλ, του Όσκαρ Ουάιλντ – Ανάγνωσμα για παιδιά που αντέχει στο χρόνο και η θεατρική μεταφορά του

Το Φάντασμα του Κάντερβιλ, του Όσκαρ Ουάιλντ – Ανάγνωσμα για παιδιά που αντέχει στο χρόνο και η θεατρική μεταφορά του

«Το φάντασμα του Κάντερβιλ» του Όσκαρ Ουάιλντ, το ανάγνωσμα που αντέχει στο χρόνο και απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους αλλά και στο ενήλικο κοινό, ανεβαίνει στο θέατρο Βεάκη σε σκηνοθεσία Δημήτρη Δεγαΐτη και μετάφραση – θεατρική διασκευή Άνδρης Θεοδότου. Η κριτική αποτίμηση της παράστασης και αναγνωστικές προτ...

Κουήρ ορατότητα και αποδοχή σε βιβλία για εφήβους – Πώς (δεν) προωθείται στα σχολεία ο διάλογος για τις έμφυλες ταυτότητες

Κουήρ ορατότητα και αποδοχή σε βιβλία για εφήβους – Πώς (δεν) προωθείται στα σχολεία ο διάλογος για τις έμφυλες ταυτότητες

Με αφορμή τη βίαιη επίθεση σε δύο non-binary άτομα στη Θεσσαλονίκη από νεαρούς πολλοί από τους οποίους είναι ανήλικοι, τίθεται το ερώτημα με ποια εργαλεία προσεγγίζονται στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, και ειδικά στα Λύκεια, ζητήματα έμφυλων ταυτοτήτων και τι θέση έχουν βιβλία με κουήρ θεματολογία σε σχο...

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ