Αλεξάνδρα Μπουσίου: «Έχω υποφέρει αρκετά από όσα πίστευαν οι άλλοι ότι πρέπει να γίνω ή να είμαι»

Γιατί γράψατε ένα βιβλίο για παιδιά; Υπάρχει πρόθεση να διδάξετε μια μεγάλη αλήθεια στα παιδιά ή είναι μια απόπειρα να συνομιλήσετε μαζί τους;

Δεν έχω την πρόθεση να διδάξω καμία αλήθεια σε κανέναν, πολλώ δε μάλλον στα παιδιά. Μοιράζομαι κάτι που νιώθω εγώ η ίδια σε σχέση με τον ετεροκαθορισμό, τις πιέσεις του κοινωνικού περιβάλλοντος, την αγωνία που μπορεί να έχει κανείς όσο παλεύει με όσα του επιτρέπονται λόγω ταξικής καταγωγής, οικονομικής δυνατότητας, εξωτερικής ομορφιάς, πεποιθήσεων και άλλα τέτοια. Και νομίζω ότι στην παιδική ηλικία είναι μάλλον χρήσιμο να ακούσει κανείς ότι γίνεται και αλλιώς όλο αυτό το πράγμα. Δεν αποφασίζουν οι άλλοι για σένα δηλαδή ή τέλος πάντων σε 'σένα πέφτει ο μοναδικός λόγος που έχει σημασία.

Τον τίτλο του βιβλίου συνοδεύει μια σημείωση: «Μια ιστορία θάρρους». Γιατί θελήσατε να το υπογραμμίσετε;

Θέλησα να το υπογραμμίσω γιατί το ψαρόνι εκτός από το «να κάνει του κεφαλιού του», να «μπαίνουν από το ένα αυτί του και να βγαίνουν από το άλλο» όσα του λένε, να είναι «αγύριστο κεφάλι» και άλλα τέτοια κλισέ που μπορεί να ακούσει κάποιος όταν κάνει απλά αυτό που θέλει, είναι θαρραλέο. Έχω υποφέρει ξέρετε αρκετά από όσα πίστευαν οι άλλοι ότι πρέπει να γίνω – όσο ήμουν μικρή – ή να είμαι, από τότε που δεν είμαι πια μικρή. Αυτή η αίσθηση του δικαιώματος που αποκτά το περιβάλλον του καθενός μας, να λέει τη γνώμη του για το τι πρέπει να κάνουμε και πώς, ακόμα και να διασύρει κάποιον ο οποίος δεν υπακούει στις πεποιθήσεις που του επιβάλλονται, με έπνιγε μέχρι μεγάλη. Πλέον δεν με πνίγει, νιώθω ότι δεν με αφορά σχεδόν σε κανέναν βαθμό και όλο αυτό συνέβη σχεδόν με ένα κουμπί. Για αυτό το υπογράμμισα. Μήπως κάποιος άλλος χρειάζεται το κουμπί αυτό.

Ιδανικός αναγνώστης είναι παιδί θέλει να κάνει κάτι για το οποίο οι γύρω του θεωρούν ότι δεν είναι φτιαγμένο.

Υπάρχει ένα παιδί (ένας ιδανικός αναγνώστης) στο οποίο απευθύνετε το βιβλίο σας;

Οποιοδήποτε παιδί θέλει να κάνει κάτι για το οποίο οι γύρω του θεωρούν ότι δεν είναι φτιαγμένο.

 Ας πάμε λοιπόν στο «ψαρόνι» σας. Ένα πουλί που το όνομά του θυμίζει ψάρι. Γιατί είναι ξεχωριστό για εσάς αυτό το πλάσμα;

Για τον λόγο που αναφέρετε στην ερώτηση. Είναι μία εύκολη παρεξήγηση της γλώσσας. Και μου αρέσουν οι παρεξηγήσεις. Και της γλώσσας και οι άλλες.

Την ιστορία του, δεν την αφηγείται το ίδιο αλλά δυο δευτεραγωνιστές που όμως έχουν τη δική τους παράλληλη ιστορία που μάλιστα έχει μια σημαντική εξέλιξη στο τέλος. Γιατί επιλέξατε αυτό τον τρόπο αφήγησης;

Δεν τον επέλεξα τόσο συνειδητά όσο υπονοείται από την ερώτησή σας. Καμιά φορά βγαίνουν έτσι τα πράγματα, μας φαίνονται γοητευτικά και τα ακολουθούμε.

Εμείς μεγαλώσαμε με την πεποίθηση ότι ο γιατρός ήταν θεός, οπότε εκείνος αποφάσιζε αν είμαστε υγιείς, ασθενείς, μελλοθάνατοι ή πεθαμένοι. Τα παιδιά που μεγαλώνουν τώρα ίσως έχουν άλλη προσέγγιση στο ίδιο ζήτημα.

Γιατί το ψαρόνι της ιστορίας έχει πελάτες και όχι ασθενείς; Τι λέει αυτή η επιλογή στα μικρά παιδιά για τη σχέση τους με τον γιατρό, με τον φροντιστή, τον θεραπευτή τους;

Η αλήθεια είναι ότι δεν είχαμε στόχο κάποια σχετική προπαγάνδα. Αλλά θα προσπαθήσω να ανταποκριθώ στο προβοκατόρικό πνεύμα της ερώτησης. Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, καθένας που επισκέπτεται έναν γιατρό, και πιο συγκεκριμένα έναν οδοντίατρο, δεν είναι «a priori ασθενής». Ή δεν είναι «de facto ασθενής». Το αν είναι «ασθενής» ή όχι και τον βαθμό της ασθένειας τον αποφασίζει ο γιατρός στο τέλος της επίσκεψης. Από αυτή την άποψη, σίγουρα περισσότεροι επισκέπτες γιατρών είναι «πελάτες» από ό,τι «ασθενείς», αφού η πρώτη περιγραφή συμπεριλαμβάνει τη δεύτερη και αθροίζει σε αυτήν τους «τελικά υγιείς» ενώ οι «ασθενείς» καταλαμβάνουν μόνο ένα μέρος των πελατών, αφού ο γιατρός σε κάποιες περιπτώσεις αποφαίνεται ότι είναι «τελικά υγιείς».

Από μία άλλη πλευρά, το ίδιο θέμα αποκτά ίσως ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον αφού ο «ασθενής» εκχωρεί μεγαλύτερο μέρος του ελέγχου του εαυτού του στον γιατρό από ό,τι ο «πελάτης». Με στεγνά καπιταλιστικούς όρους, ο πελάτης έχει πάντα δίκιο, και διατηρεί το δικαίωμα της απόφασης επί της διάγνωσης που τον αφορά. Εμείς βέβαια, μεγαλώσαμε με την πεποίθηση ότι ο γιατρός ήταν θεός, οπότε εκείνος αποφάσιζε αν είμαστε υγιείς, ασθενείς, μελλοθάνατοι ή πεθαμένοι. Τα παιδιά που μεγαλώνουν τώρα ίσως έχουν άλλη προσέγγιση στο ίδιο ζήτημα.

Η Αλεξάνδρα Μπουσίου γεννήθηκε στην Αθήνα. Έχει σπουδάσει Πολιτιστική Διαχείριση στo Leuven του Βελγίου και Κλασική Μονωδία στην Αθήνα. Από το 2005 εργάζεται ως παραγωγός κινηματογράφου και τηλεόρασης, έχει βραβευθεί δύο φορές με το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου και οι ταινίες της έχουν ταξιδέψει στα μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου. Αυτό είναι το πρώτο της βιβλίο.

Η συνεργασία με τον εικονογράφο του βιβλίου σας, τον Χρήστο Κούρτογλου, πώς σας φάνηκε; Θέλω να πω, σας παρουσίασε μια δική του εικονοποιητική ερμηνεία του κειμένου σας που λειτούργησε αποκαλυπτικά για εσάς ή ήσασταν εσείς που καθοδηγήσατε το χέρι του εικονογράφου;

Είχαμε μία υπέροχη συνεργασία με τον Χρήστο Κούρτογλου. Συζητήσαμε πριν ξεκινήσει την εικονογράφηση, αλλά είχε απόλυτη ελευθερία από όταν την ξεκίνησε. Δεν ξέρω αν θα στεκόμουν επάξια στο ρόλο του καθοδηγητή του, αλλά δεν χρειάστηκε να το ανακαλύψω κιόλας. Οι εικόνες του μου φάνηκαν καταπληκτικές.

Ζω στην κυριολεξία στον πυρετό της δόξας αυτού του πρώτου βιβλίου. Δεν το περίμενα.

Τελικά, βλέποντας το κείμενο σας ως μια ενιαία σύνθεση ανακαλύψατε πλευρές που μπορεί να σας είχαν διαφύγει;

Η αλήθεια είναι πως όχι, ή τέλος πάντων μου διαφεύγουν ακόμα.

Το βιβλίο έχει αρχίσει να διαγράφει την πορεία του εδώ και λίγους μήνες. Πώς σας φαίνεται η επαφή με τους αναγνώστες σας;

Για να είμαι ειλικρινής μαζί σας, πρέπει να σας πω ότι ζω στην κυριολεξία στον πυρετό της δόξας αυτού του πρώτου βιβλίου. Δεν το περίμενα.

Ως παιδί, ήσασταν σταθερή αναγνώστρια; Πείτε μας για τα παιδικά σας αναγνώσματα.

Ναι διάβαζα κάθε μέρα, το απόγευμα. Καλώς ή κακώς με ανακουφίζει η επανάληψη οπότε θυμάμαι να ξαναδιαβάζω τα ίδια πράγματα. Κυρίως Μίκυ Μάους και Αστερίξ και μία συλλογή που είχα με παραδοσιακά Ελληνικά παραμύθια.

Ως συγγραφέας πλέον, παρακολουθείτε τη βιβλιοπαραγωγή και τι βρίσκετε ότι λείπει ή τι είναι πλεονάζον;

Δεν την παρακολουθώ τόσο στενά ή τόσο επιστημονικά όσο νομίζω υποδηλώνει η ερώτησή σας. Αλλά ξέρω σίγουρα ότι λείπουν βιβλία Σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης για παιδιά.

* Η ΕΛΕΝΗ ΚΟΡΟΒΗΛΑ είναι δημοσιογράφος.