Ίνγκο Ζίγκνερ: «Προσπαθώ να γράφω καλές ιστορίες με σασπένς και χιούμορ – αυτά είναι τα συστατικά για τη γοητεία της ανάγνωσης»

Ο Ίνγκο Ζίγκνερ δεν είναι άγνωστος στα παιδιά στην Ελλάδα. Οι ιστορίες του Μικρού Δράκου Καρύδα διαβάζονται και ξαναδιαβάζονται εδώ και πάνω από μία εικοσαετία κατά την οποία εξελίσσονται θεματολογικά φτάνοντας μέχρι την Αρχαία Ελλάδα. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε μας μιλά για το πώς αποφάσισε να κάνει ηρωά του έναν δράκο και γιατί τον ονόμασε «Καρύδα», μας περιγράφει τη δική του σχέση με την ανάγνωση από όταν ήταν παιδί, αποκαλύπτει πώς συνδέεται με την Ελλάδα η άλλη επιτυχημένη σειρά βιβλίων του με ήρωες τον Έλιοτ και την Ιζαμπέλα και μας λέει τη γνώμη του για τις «οθόνες» και το πώς επηρεάζουν τα παιδιά. 

Πότε αρχίσατε να γράφετε τις ιστορίες του Μικρού Δράκου Καρύδα; Γιατί ένας δράκος και γιατί μια καρύδα;

Ήταν ένα δώρο για ένα μικρό αγόρι της γειτονιάς, στην πόλη όπου ζω, στο Αννόβερο, στη βόρεια Γερμανία. Δούλευα σ' ένα ταξιδιωτικό γραφείο και το βράδυ επινοούσα ιστορίες για παιδιά, επειδή ήταν διασκεδαστικό. Μερικές φορές έφτιαχνα και μικρές εικονογραφήσεις ως δώρο για τα παιδιά, για τα γενέθλιά τους ή τα Χριστούγεννα. Ένα αγοράκι μού είπε: «Ίνγκο, σε προσκαλώ στα γενέθλιά μου, θα μπορούσες να επινοήσεις για εμένα μια μικρή ιστορία με έναν δεινόσαυρο». Με έναν δεινόσαυρο, λοιπόν, καθώς ήταν πολύ της μόδας, με το «Jurassic Park» να προβάλλεται τότε στον κινηματογράφο. Έτσι, ήμουν στο μικρό μου διαμέρισμα κι είπα στον εαυτό μου: «Εντάξει, δεινόσαυρος. Ωχ, όχι, θα φτιάξω έναν δράκο!»

Δεν θυμάμαι τον λόγο για τον οποίο επέλεξα το όνομα. Ίσως να σχετίζεται με το πώς ακούγεται η λέξη: «Κα-ρύ-δα». Βγάζει έναν δυναμισμό. Η γερμανική λέξη είναι «kokosnuss». «Ο δράκος Banane» δεν θ' ακουγόταν εξίσου ωραία...

Ναι, ακούγεται κάπως «μπανάλ»... 

Ακριβώς! (γελάει)  Βρισκόμασταν λοιπόν στο 1998 ή στο 1999. Έφτιαξα απλώς ένα μικρό έργο, μερικά χαρτιά με το κείμενο και τις εικονογραφήσεις. Έφτιαξα αντίγραφα και τα μοίρασα σε άλλα παιδιά, στις κόρες της ξαδέρφης μου, για παράδειγμα, και ούτω καθεξής. Ένα από αυτά έπεσε στα χέρια ενός λογοτεχνικού πράκτορα, που ήταν φίλος της ξαδέρφης μου, και ζήτησε να μου τηλεφωνήσει. Κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα κι άρχισα να γράφω πιο συστηματικά. Υπέγραψα συμβόλαιο με έναν εκδότη στη Γερμανία και το 2002 ξεκίνησε να εκδίδεται η σειρά. Ο εκδότης διάβασε την πρώτη ιστορία, με μια φάλαινα και τον Καρύδα, και με ρώτησε αν θα μπορούσα να γράψω κι άλλες. Κανένα πρόβλημα, του απάντησα. Είχα πολλές ιδέες κι έτσι έγραψα επτά ή οκτώ βιβλία που εκδόθηκαν το 2002. 

Η παιδική ηλικία ενός τέτοιου προσώπου (σ.σ. του Μέγα Αλέξανδρου) μού επέτρεψε να μιλήσω στους μικρούς αναγνώστες για το τι πάει να πει «Μέγας».  

Μια ιστορία της σειράς διαδραματίζεται στην Αρχαία Ελλάδα. Γιατί πηγαίνουν εκεί οι πρωταγωνιστές;

Επειδή η μικρή σκαντζόχοιρος Ματίλντα πρέπει να γράψει για το σχολείο μια έκθεση για την Αρχαία Ελλάδα, για έναν φιλόσοφο ονόματι Αριστοτέλη. Ο εκδότης μού πρότεινε το συγκεκριμένο θέμα και βρήκα την ιδέα πολύ ενδιαφέρουσα, μου αρέσει η φιλοσοφία, η μυθολογία. Σκεφτόμουν για αρκετές εβδομάδες, διάβαζα στη βιβλιοθήκη της πόλης μου τα έργα του Αριστοτέλη, του Σωκράτη, του Διογένη κλπ. Έψαχνα για ένα φιλοσοφικό σύστημα που θα ενδιέφερε τα παιδιά. Ο Αριστοτέλης ήταν για δύο ή τρία χρόνια, απ' όσο θυμάμαι, ο δάσκαλος του νεαρού Μεγάλου Αλεξάνδρου. 

Οι τρεις πρωταγωνιστές ταξιδεύουν πίσω στον χρόνο γνωρίζοντας με ποιο τρόπο ο μικροσκοπικός Αλέξανδρος θα γίνει μια μέρα τρομερός κατακτητής. Η παιδική ηλικία ενός τέτοιου προσώπου μού επέτρεψε να μιλήσω στους μικρούς αναγνώστες για το τι πάει να πει «Μέγας».  

Δεν είμαι βέβαιος αν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα κινητά επηρεάζουν θετικά τα παιδιά. Όταν ένας ενήλικας διαβάζει μια ιστορία σ' ένα παιδί, δημιουργείται μια σχέση μεταξύ τους. Και το παιδί φτιάχνει τα πάντα με τη δύναμη της φαντασίας του.

Όλα αυτά τα χρόνια, πρέπει να έχετε συναντήσει πολλά παιδιά σε αναγνώσεις βιβλίων και επισκέψεις σε σχολεία. Πώς πιστεύετε ότι τα παιδιά αλλάζουν με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των διαδικτυακών δραστηριοτήτων; 

Ξέρετε, συχνά κάνω ζωγραφιές κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων και αυτό συναρπάζει τα παιδιά. Και στη συνέχεια, μετά από αυτό, δείχνω τις εικονογραφήσεις του βιβλίου μ' έναν προτζέκτορα. Μερικές φορές τα παιδιά με ρωτούν γιατί δεν υπάρχει κίνηση. Έχουν συνηθίσει την κίνηση, από τις ταινίες. Τους απαντώ πως εγώ κινούμαι, ενώ η εικόνα παραμένει ακίνητη. 

Δεν είμαι βέβαιος αν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα κινητά επηρεάζουν θετικά τα παιδιά. Όταν ένας ενήλικας διαβάζει μια ιστορία σ' ένα παιδί, δημιουργείται μια σχέση μεταξύ τους. Και το παιδί φτιάχνει τα πάντα με τη δύναμη της φαντασίας του. Έτσι αναπτύσσονται οι λειτουργίες του εγκεφάλου του. Το βιβλίο είναι το μοναδικό μέσο που υποστηρίζει αυτή τη διεργασία. Όταν το παιδί βλέπει μια ταινία ή μια εικόνα που κινείται, η εξέλιξη στον εγκέφαλο δεν είναι τόσο έντονη. 

Πόσο συχνά βλέπουμε τις ταινίες που είναι βασισμένες σε βιβλία και απογοητευόμαστε; Αυτό συμβαίνει επειδή σχηματίζουμε τη δική μας άποψη διαβάζοντας, ενώ η ταινία παρουσιάζει την άποψη του σκηνοθέτη. Ίσως να συγκλίνουν λίγο, αλλά δεν είναι ποτέ ίδιες μεταξύ τους. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά βιβλίου και ταινίας.

Είμαι δέκα χρόνια μεγαλύτερος από τον μικρό μου αδερφό και δώδεκα από τη μικρή μου, ετεροθαλή αδερφή. Τους διάβαζα βιβλία, ζωγράφιζα εικόνες και τους τις έδειχνα. Ίσως αυτή να ήταν η αρχή της πορείας μου.

Πού μεγαλώσατε και ποια ήταν η ζωή σας ως παιδί; Είχατε πρόσβαση σε βιβλία; 

Μεγάλωσα σε ένα χωριό κοντά στο Αννόβερο στη βόρεια Γερμανία. Και νομίζω ότι από παιδί ήμουν λίγο αφημένος να μεγαλώσω «στον αυτόματο», επειδή η μητέρα μου πέθανε όταν ήμουν επτά ετών. Είχα καλή διάθεση, όπως τα άλλα παιδιά, αλλά ήμουν κάπως μοναχικός, έπαιζα συχνά μόνος μου, είχα ζωηρή φαντασία. Ως έφηβος διάβαζα πολλά βιβλία. 

Ύστερα ο πατέρας μου παντρεύτηκε μιαν άλλη γυναίκα και έκαναν μαζί δύο παιδιά. Τα αγαπούσα, έπαιζα συχνά μαζί τους. Είμαι δέκα χρόνια μεγαλύτερος από τον μικρό μου αδερφό και δώδεκα από τη μικρή μου, ετεροθαλή αδερφή. Τους διάβαζα βιβλία, ζωγράφιζα εικόνες και τους τις έδειχνα. Ίσως αυτή να ήταν η αρχή της πορείας μου. Ως παιδί, βρισκόμουν συχνά στη φύση, κάναμε με τ' αδέρφια μου τους καουμπόηδες και τους Ινδιάνους. Η παιδική ηλικία μου ήταν μέσα στη φύση.

Τα βράδια, όταν ο πατέρας μας έμπαινε μέσα, έσβηνε το φως. Είχαμε όμως τους μικρούς φακούς μας και διαβάζαμε κάτω από τα σκεπάσματα. Ακούγεται κάπως κλισέ, αλλά στ' αλήθεια συνέβαινε. 

Θυμάστε ποια βιβλία διαβάζατε; 

Θυμάμαι τα κόμικς του Αστερίξ και του Οβελίξ. Μου άρεσαν πολύ. Αλλά επίσης, διάβαζα βιβλία με περιπέτειες, δεν θυμάμαι τους τίτλους αυτή τη στιγμή. Έχω έναν αδερφό που είναι μικρότερός μου κατά έναν χρόνο. Μεγαλώσαμε στο ίδιο δωμάτιο. Τα βράδια, όταν ο πατέρας μας έμπαινε μέσα, έσβηνε το φως. Είχαμε όμως τους μικρούς φακούς μας και διαβάζαμε κάτω από τα σκεπάσματα. Ακούγεται κάπως κλισέ, αλλά στ' αλήθεια συνέβαινε. 

Υπάρχει κάποιο βιβλίο από την παιδική σας ηλικία που πιστεύετε ότι ίσως σας επηρέασε;

Δεν ξέρω. Ίσως ο Αστερίξ και ο Οβελίξ, γιατί μου αρέσουν πολύ τα σχέδια, οι εικονογραφήσεις της σειράς.

Υπάρχει και μια αναφορά σ' αυτούς στην περιπέτεια του Καρύδα στην Αρχαία Ρώμη. 

Κάνω πολλές αναφορές σε στοιχεία της εποχής μας. Όταν έγραφα την περιπέτεια με τον Καρύδα στην Αφρική, ήταν η πρώτη θητεία του Τραμπ, οπότε σχεδίασα τη χαίτη ενός άγριου λιονταριού ώστε να μοιάζει με τα μαλλιά του Τραμπ.

Τον φιλάει πεταχτά, δεν είναι πραγματικό φιλί. Ο εκδότης με ρώτησε αν μπορούμε να το κάνουμε πραγματικό, αλλά αρνήθηκα γιατί όταν είσαι ερωτευμένος και συμβαίνει ακόμα και το παραμικρό, ενθουσιάζεσαι.

Και τώρα από τους δράκους στους αρουραίους. Ένα αγόρι-αρουραίος που αγαπάει την ποίηση και ένα έξυπνο κορίτσι-αρουραίος της πόλης. Τι θέλετε να πείτε στους νεαρούς αναγνώστες με αυτό το ζευγάρι φίλων;

Ναι, οι δύο αρουραίοι, ο Έλιοτ και η Ιζαμπέλα. Κάποτε είχα μια κοπέλα. Έμοιαζε με την Ιζαμπέλα, ήταν δυνατή και άνετη. Ισχυρή. Το 1989 είχαμε επισκεφτεί την Ελλάδα για μερικές εβδομάδες. Ήμουν φοιτητής, κάπως εσωστρεφής, αλλά με πολλές ιδέες. Εκείνη είχε πολύ θάρρος. Καταλαβαίνετε ότι η έμπνευση για τους δύο ήρωές μου ήρθε από το παρελθόν.

Εκείνος είναι ερωτευμένος μαζί της. Εκείνη λέει: «Ω, ο Έλιοτ είναι ένας γλυκός, συμπαθητικός τυπάκος». Κάποιες φορές τον φιλάει τόσο όσο κι εκείνος κοκκινίζει. Τον φιλάει πεταχτά, δεν είναι πραγματικό φιλί. Ο εκδότης με ρώτησε αν μπορούμε να το κάνουμε πραγματικό, αλλά αρνήθηκα γιατί όταν είσαι ερωτευμένος και συμβαίνει ακόμα και το παραμικρό, ενθουσιάζεσαι. Είναι μεγάλη η ένταση.

Και γιατί είναι αρουραίοι;

Μια φορά, είχα πάει στην αποθήκη του σπιτιού μου, επειδή ήθελα να επισκευάσω το ποδήλατό μου. Εκεί κάτω υπήρχε μια χάρτινη κούτα. Ακούστηκε ένας θόρυβος από μέσα. Εντός της βρισκόταν ένας αρουραίος, που είχε φάει τα σχολικά μου βιβλία. Με τρόμαξε. Ύστερα κοίταξα κάποια βιβλία βιολογίας και διάβασα πως οι αρουραίοι είναι έξυπνοι, πως βρίσκονται πάντα εκεί όπου πάνε οι άνθρωποι, λόγω του φαγητού και τα λοιπά. Και μου άρεσε αυτό. Χάρη σε μια σύμπτωση, λοιπόν, οι ήρωες έγιναν αρουραίοι. 

Τα βιβλία σας είναι μπεστ σέλερ. Αυτό το γεγονός σάς δίνει την ελευθερία να κάνετε ό,τι θέλετε; 

Θεωρητικά. Έχω δύο σειρές βιβλίων, τον «Δράκο Καρύδα» και το «Έλιοτ και Ιζαμπέλα». Στους εκδότες αρέσουν οι σειρές κι εμένα μου αρέσει να έχω ένα είδος ασφάλειας. Δεν έχω κανένα πρόβλημα να γράψω εκατό περιπέτειες με τον Καρύδα ή την Ιζαμπέλα, μου αρέσει να έχω πέντε χαρακτήρες που βλέπουν τον κόσμο με ένα συγκεκριμένο βλέμμα. Η γυναίκα μου με ρώτησε κάποτε αν θα ήθελα να φτιάξω κάτι καινούργιο, να είμαι ελεύθερος. Ίσως, όμως από την άλλη, έτσι δεν είναι όλες οι δουλειές; Εμένα μου αρέσει να γράφω ιστορίες με τον Καρύδα και ο εκδότης θέλει να έχει από μια ιστορία κάθε χρόνο. 

ξέρετε στα βιβλία μου, δεν υπάρχει κάποιο ξεκάθαρο μήνυμα, απλώς προσπαθώ να γράφω καλές ιστορίες με σασπένς και χιούμορ. Αυτά είναι τα σωστά συστατικά για τη γοητεία της ανάγνωσης.

Χάρη στις μεταφράσεις των έργων σας έχετε ταξιδέψει σε πολλά μέρη. Πώς είναι αυτή η εμπειρία; 

Είναι πολύ ωραία. Για οκτώ ή εννιά μήνες είμαι σπίτι και τους υπόλοιπους ταξιδεύω, αλλά πάντα γράφω ή σκαρφίζομαι ιστορίες στις διακοπές. Όταν επισκέπτομαι σχολεία, νιώθω πολύ ωραία, είναι ένα άλλο είδος «δουλειάς». Είμαι κοντά στα παιδιά, μου λένε καλά λόγια, εισπράττω θετικές αντιδράσεις. Ζωγραφίζω κοντά τους, φτιάχνω σκίτσα ή ζωάκια και τα παιδιά ενθουσιάζονται. Μια φορά, στην Κολωνία, είχα ξεχάσει το κράνος σε μια ζωγραφιά της Ματίλντας και ένα παιδί μού το υπέδειξε. Μου είπε: «Ίνγκο, ξέχασε το κράνος της και δεν είναι ασφαλής». Ήταν ένα κοριτσάκι που έκανε την παρατήρηση και της είπα πως η Ματίλντα βιαζόταν επειδή έπρεπε να αγοράσει αυγά για την ομελέτα της μητέρας της. Οπότε τα μπάλωσα με αυτόν τον τρόπο. (γελάει) Τα παιδιά καταλαβαίνουν τον ειρωνικό τρόπο με τον οποίο λέω τις ιστορίες μου. 

Έχετε κάποια εμπειρία από επίσκεψη σε σχολείο που ξεχωρίζετε; 

Τις περισσότερες φορές επισκέπτομαι γερμανικά σχολεία. Έχω πάει επίσης στην Ελβετία, στην Αυστρία και στην Ιταλία, στην Ισπανία και στην Ελλάδα. Τα παιδιά διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Θυμάμαι μια επίσκεψη σε μια μικρή γερμανική πόλη. Έχω και μια τρίτη σειρά βιβλίων, μικρότερη. Πρωταγωνιστούν τρεις μικρές σουρικάτες και στο βιβλίο που διάβασα παίζουν ποδόσφαιρο εναντίον μιας ομάδας της γερμανικής Bundesliga. Στο νηπιαγωγείο, λοιπόν, βρίσκονται παιδιά τριών, τεσσάρων, πέντε ετών και είναι όλα τόσο αστεία. Μετά την εκδήλωση, διοργάνωσαν ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου μεταξύ τους κι ένα ήταν το λιοντάρι, ένα ο γορίλας, ένα άλλο ο παίκτης της Bundesliga. 

Μια άλλη φορά, μετά από μια εκδήλωση ανάγνωσης σ' ένα σχολείο, με πλησίασε ένα αγοράκι. Ήταν το παιδί από μια οικογένεια προσφύγων, μιλούσε ελάχιστα γερμανικά και δεν είχε πιάσει ποτέ στα χέρια του κάποιο βιβλίο. Μετά από την εκδήλωση, είπε στον δάσκαλό του πως ήθελε να πάρει το βιβλίο μου κι ο δάσκαλος αποφάσισε να του το κάνει δώρο. Ήταν πολύ συγκινητική εμπειρία.

Έχετε μια συμβουλή για το πώς μπορεί να τονωθεί το ενδιαφέρον των παιδιών για την ανάγνωση;

Δεν έχω κάποια συμβουλή. Εντάξει, ξέρετε στα βιβλία μου, δεν υπάρχει κάποιο ξεκάθαρο μήνυμα, απλώς προσπαθώ να γράφω καλές ιστορίες με σασπένς και χιούμορ. Αυτά είναι τα σωστά συστατικά για τη γοητεία της ανάγνωσης.

* Ο ΣΟΛΩΝ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.