Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου 2023: Όλες οι υποψηφιότητες στις τέσσερις κατηγορίες

Βραχεία Λίστα για το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου

1. Μαριέττα Κόντου κείμενο, Κατερίνα Βερούτσου εικονογράφηση: Ερατώ, εκδ. Ελληνοεκδοτική

2. Λιλή Λαμπρέλλη κείμενο, Κατερίνα Βερούτσου εικονογράφηση: Το πέρασμα. Αϊβαλί-Μυτιλήνη, 1922, εκδ. Πατάκη

3. Δέσποινα Μπογδάνη - Σουγιούλ κείμενο, Πέτρος Μπουλούμπασης εικονογράφηση: Ο παππούς μου ο γίγαντας, εκδ. Υδροπλάνο

4. Αλεξάνδρα Μητσιάλη κείμενο, Θέντα Μιμηλάκη εικονογράφηση: Το μαντίλι με τα τριαντάφυλλα, εκδ. Πατάκη

5. Σταυρούλα Παγώνα κείμενο, Κατερίνα Σισκοπούλου εικονογράφηση: Πολύχρωμο, εκδ. Ψυχογιός

6. Κυριάκος Χαρίτος κείμενο, Ντανιέλα Σταματιάδη εικονογράφηση: Για φαντάσου, εκδ. Μεταίχμιο

Βραχεία Λίστα για το Κρατικό Βραβείο Εφηβικού-Νεανικού Λογοτεχνικού Βιβλίου

1. Μαρία Αγγελίδου κείμενο, Κατερίνα Βερούτσου εικονογράφηση: Ένα παιχνίδι με κανόνες, εκδ. Μεταίχμιο

2. Θοδωρής Κούκιας: Τετράγωνα κύματα, ιπτάμενες μέδουσες, εκδ. Κέδρος

3. Πολυχρόνης Κουτσάκης: Φωτιά, εκδ. Καστανιώτη

4. Βέρα Πρατικάκη: Άσε με, ξέρω τι κάνω, εκδ. Ψυχογιός

5. Βησσαρία Ζορμπά - Ραμμοπούλου: Ουμπάιντα, το καραβάνι των ψυχών, εκδ. Πατάκη

Βραχεία Λίστα για το Κρατικό Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου

1. Κωνσταντίνα Αρμενιάκου κείμενο, Zafouko Yamamoto εικονογράφηση: Αν σε χάσω, μικρέ ελέφαντα…, εκδ. Μίνωας

2. Μαρία Γιαγιάννου κείμενο, Ντανιέλα Σταματιάδη εικονογράφηση: Έχω έναν καλό Παππούα, εκδ. Σμίλη

3. Δανάη Δάσκα κείμενο, Χρύσω Χαραλάμπους εικονογράφηση: 1000 τρόποι να στύψεις ένα λεμόνι, εκδ. Παπαδόπουλος

4. Μαρία Παπαγιάννη κείμενο, Ίρις Σαμαρτζή εικονογράφηση: Στο Πικεφί, εκδ. Πατάκη

5. Θοδωρής Παπαϊωάννου κείμενο, Βασίλης Σελιμάς εικονογράφηση: Ούτε νότα, εκδ. Ίκαρος

6. Αχιλλέας Ραζής κείμενο και εικονογράφηση: Είναι Τέρας; εκδ. Καλειδοσκόπιο

7. Σάκης Σερέφας κείμενο, Στέλλα Στεργίου εικονογράφηση: Ο ψεύταρος βοσκός ΜΗΤΣ ΜΠΟΪ και άλλες ιστορίες, εκδ. Πατάκη

Βραχεία Λίστα για το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά

1. Κωνσταντίνα Αρμενιάκου κείμενο, Δέσποινα Μανώλαρου εικονογράφηση: Οι Ιππότες της ελευθερίας, εκδ. Μεταίχμιο

2. Μάρω Βασιλειάδου κείμενο, Θέντα Μιμηλάκη εικονογράφηση: Ελευθέριος Βενιζέλος. Ακολουθώντας τα βήματά του στην Ιστορία, εκδ. Διόπτρα

3. Ιουλίτα Ηλιοπούλου κείμενο & σχεδιασμός έκδοσης: Ο Ελύτης για παιδιά, εκδ. Ίκαρος

4. Κατερίνα Λαγού κείμενο, Πετρούλα Κρίγκου εικονογράφηση: Ιωάννης Κ., Το χρονικό ενός μυστηρίου, εκδ. Ψυχογιός

5. Μαρίζα Ντεκάστρο κείμενο, Χαρά Μαραντίδου εικονογράφηση: Οι δικοί μου άνθρωποι, εκδ. Καλειδοσκόπιο

6. Φωτεινή Στεφανίδη κείμενο & εικονογράφηση: Τζιέρι μου 1922, εκδ. Καλειδοσκόπιο

7. Κωνσταντίνα Τασοπούλου κείμενο, Εμμανουέλα Κακαβιά εικονογράφηση: Το πιάτο, εκδ. Υδροπλάνο

Η Επιτροπή 

Η σύνθεση της αρμόδιας εννεαμελούς Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου έχει ως εξής 

Δημήτριος Πολίτης, Καθηγητής Α΄ βαθμίδας του Τμήματος Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική ηλικία του Πανεπιστημίου Πατρών, Πρόεδρος

Αναστασία Οικονομίδου, τ. Καθηγήτρια του Τμήματος Επιστημών της Εκπαίδευσης στην Προσχολική Ηλικία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Κριτικός παιδικής λογοτεχνίας, Αντιπρόεδρος

Βασιλική Βασιλούδη, Επίκουρη Καθηγήτρια παιδικής λογοτεχνίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Κριτικός παιδικής λογοτεχνίας, Μέλος

Μελπομένη (Μένη) Κανατσούλη, Καθηγήτρια Α΄ βαθμίδας του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Μέλος

Δημήτριος Γουλής, Επίκουρος Καθηγητής παιδικής λογοτεχνίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Μέλος

Αλέξανδρος Ακριτόπουλος, τ. Καθηγητής ελληνικής λογοτεχνίας με έμφαση στην παιδική λογοτεχνία στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Φλώρινας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Συγγραφέας, Μέλος

Ιωάννα Μπακιρτζή (φιλολογικό ψευδώνυμο Ιωάννα Μπαμπέτα), Συγγραφέας, Μέλος

Ευσταθία (Τέτη) Σώλου, Εικονογράφος, Μέλος

Αλεξάνδρα (Σάντρα) Ελευθερίου, Εικονογράφος, Μέλος

***

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
ΒΡΑΧΕΙΕΣ ΛΙΣΤΕΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ 2023
(εκδόσεις 2022)

Η Επιτροπή απονομής των Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου εκθέτει τις παρατηρήσεις της σχετικά με τη λογοτεχνική παραγωγή του έτους 2022 και ανακοινώνει τις επιλογές της για τις Βραχείες Λίστες των Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου 2023. Τα μέλη της Επιτροπής, αφού μελέτησαν τα βιβλία που υποβλήθηκαν για κρίση, τα αξιολόγησαν σύμφωνα με τα κριτήρια που τέθηκαν στην πρώτη συνεδρίασή τους και αφορούν: τη λογοτεχνική ποιότητα των παιδικών βιβλίων σε επίπεδο γλώσσας, αφηγηματικών δομών και ύφους, την αισθητική ποιότητα και την αφηγηματική λειτουργία των εικόνων τους, τη σχέση των βιβλίων με την ηλικία των αναγνωστών/αναγνωστριών στους οποίους/στις οποίες απευθύνονται και, τέλος, την πρωτοτυπία των θεμάτων και των αφηγηματικών/μυθοπλαστικών τους προσεγγίσεων. Ύστερα από διεξοδικές συζητήσεις, αναλυτικές αξιολογήσεις και γραπτές προτάσεις των μελών της, η Επιτροπή κατέληξε σε γενικές διαπιστώσεις αναφορικά με την εκδοτική παραγωγή του 2022 και κατάρτισε τις Βραχείες Λίστες για τις κατηγορίες: Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου, Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου, Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου και Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά.

Οι γενικές διαπιστώσεις της Επιτροπής είναι οι ακόλουθες:
• Ως προς τον αριθμό των βιβλίων που υποβλήθηκαν για κρίση, σε σχέση με τον αριθμό των βιβλίων που εκδόθηκαν το προηγούμενο έτος (2021), συνολικά παρουσιάζεται μια μικρή αύξηση. Οι κατηγορίες που υπερτερούν και φέτος ποσοτικά είναι αυτές του Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου αλλά και του Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου, ενώ και η κατηγορία του Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά παρουσιάζει σημαντική αύξηση, ακολουθώντας την τάση των τελευταίων ετών. Τέλος, η κατηγορία του Εφηβικού-Νεανικού βιβλίου χαρακτηρίζεται σταθερά από ισχνή παραγωγή, η οποία αντικατοπτρίζει μάλλον μειωμένο αναγνωστικό και εκδοτικό ενδιαφέρον. Η Επιτροπή αντιμετώπισε και φέτος το δίλημμα ένταξης αρκετών βιβλίων στη μια κατηγορία ή στην άλλη, συνηθέστερα μεταξύ αυτών του Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου και του Εφηβικού-Νεανικού, γεγονός που πιθανότατα αναδεικνύει ασαφείς συγγραφικές προθέσεις ή μη εύστοχες εκδοτικές επιλογές ή, αντίθετα, μια ευρηματική μίξη λογοτεχνικών γνωρισμάτων για τη δημιουργία crossover έργων. Για αρκετά βιβλία, σε όλες τις κατηγορίες, υπήρξε στα μέλη της Επιτροπής η αίσθηση ότι η διαδικασία επιλογής των βιβλίων για έκδοση θα έπρεπε να γίνει αυστηρότερη, οπότε η αξιολόγηση των χειρογράφων που υποβάλλονται στους εκδοτικούς οίκους επιβάλλεται να είναι προσεκτικότερη, προκειμένου να διασφαλιστεί κατά το δυνατό η ποιότητα των βιβλίων που εκδίδονται.
• Ως προς τη θεματολογία των βιβλίων, διαπιστώνεται πρωτοτυπία και ποικιλία σε όλες τις κατηγορίες. Τα θέματα που κυριαρχούν: σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα (ναρκωτικά, βία, κ.ά.), καθημερινές καταστάσεις, διαπροσωπικές σχέσεις, κοινωνικά και οικογενειακά δράματα (μετανάστευση, Ολοκαύτωμα, κ.λπ.), ιστορικά γεγονότα (ιδιαίτερα αυτό της Μικρασιατικής Καταστροφής λόγω της επετείου των εκατό χρόνων), γνωστές προσωπικότητες (Ε. Βενιζέλος, Ι. Καποδίστριας, Π. Δέλτα, Ο. Ελύτης, κ.ά.), ιστορίες μυστηρίου, κ.ά., επενδύονται μυθοπλαστικά, άλλοτε με χιούμορ και άλλοτε με ρεαλιστική διάθεση, πάντα όμως στοχεύοντας σε μια διασταύρωση με το αναγνωστικό κοινό. Δεν απουσιάζουν και θεματικές επαναλήψεις (π.χ. παιδικές φιλίες, σχολείο, δολοφονία Καποδίστρια, η καταστροφή της Σμύρνης, κ.ά.) που εμφανίζονται, ωστόσο, με ανανεωτική διάθεση, ενώ προβάλλουν και καινούργια θέματα (π.χ. η ζωή των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική του περασμένου αιώνα, δυστοπικές προεκτάσεις στο μέλλον, κ.ά.). Θεωρητικό αλλά και εκδοτικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαπίστωση που θέλει αρκετά εικονογραφημένα βιβλία να αναδεικνύουν το καθημερινό ή το αυτονόητο ως κάτι ξεχωριστό, κάποια βιβλία γνώσεων να απογειώνουν την απλή γνωστική στόχευση αλλά και κάποιες τολμηρές εφηβικές μυθοπλασίες να διασταυρώνονται χωρίς προσχήματα με τις πολύ σκληρές πλευρές του κόσμου μας.
• Ως προς το λογοτεχνικό είδος των βιβλίων, και η εκδοτική παραγωγή του 2022 χαρακτηρίζεται από μια ποικιλία που καλύπτει σχεδόν όλα τα λογοτεχνικά είδη. Εμφανίζεται δυναμικά, αν και όχι αντιπροσωπευτικά η ποίηση, ενώ εντοπίζονται και κάποια δείγματα μόνο μιας ανερχόμενης υποκατηγορίας εικονογραφημένων βιβλίων, των «σιωπηλών βιβλίων» («silent books» ή «worldless books»), ο δυνητικός λόγος των οποίων, σε συνδυασμό με μια κυριαρχούσα εικονιστική τροπικότητα, καθιστά ιδιαίτερα ελκυστική την έννοια «βιβλίο» για τους προαναγνώστες. Επιπλέον, επιβεβαιώνεται μια "υβριδικότητα" που ανιχνεύεται στη λογοτεχνική παραγωγή των τελευταίων χρόνων και διατρέχει σχεδόν όλες τις κατηγορίες. Σε αρκετές περιπτώσεις δεν είναι σαφής ή ασφαλής η κατηγοριοποίηση ενός βιβλίου, το οποίο θα μπορούσε να ενταχθεί στη μία ή στην άλλη κατηγορία, ενώ συχνά προσδίδεται ο προσδιορισμός του «crossover», του «διηλικιακού», π.χ. σε μυθιστορήματα για εφήβους που κινούνται ανάμεσα σε εφηβικές και ενήλικες προσδοκίες, σε εκτενή αφηγήματα για προεφήβους που εκλύουν εφηβική ποιητική ή σε εικονογραφημένα βιβλία για μικρούς αναγνώστες που υπερβαίνουν με αφαιρετική, (ανα)στοχαστική διάθεση τα στερεότυπα της παιδικότητας.
Γενικά, θα σημειώναμε καταληκτικά ότι στο ευρύτερο αλλά ενιαίο λογοτεχνικό πεδίο τα βιβλία που περιορίζονται συμβατικά/ερευνητικά μέσα στο χώρο, ο οποίος προσδιορίζεται ως Λογοτεχνία για Παιδιά και Εφήβους, παγιώνουν σταδιακά την ανερχόμενη δυναμική μιας λογοτεχνικής παραγωγής που είναι ικανή να ανανεώσει τα όρια και τους όρους της γραφής, διεκδικώντας την αξία και την προσοχή που τους αξίζει.

Ο Πρόεδρος και τα μέλη της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου

***
Γενική αποτίμηση, κατά κατηγορία,
της ελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής παιδικού βιβλίου (εκδόσεις 2022)
από τα μέλη της Επιτροπής (σύμφωνα με τη σειρά που ακολουθείται στο
ΦΕΚ συγκρότησης της Επιτροπής)

Δημήτριος Πολίτης, Πρόεδρος

Κατηγορία Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου

Η κατηγορία αυτή παραμένει πολυπληθής και στην εκδοτική παραγωγή του 2022. Τα βιβλία που τη συγκροτούν, άλλοτε κινούμενα στον κόσμο της παιδικής φαντασίας και άλλοτε προβάλλοντας ρεαλιστική στόχευση, καλύπτουν ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό, από τη σχολική μέχρι και την προ-εφηβική ηλικία, ενώ διαφοροποιούνται και ως προς την έκταση αλλά και ως προς το ύφος ή τη θεματολογία. Την τελευταία διανθίζουν μάλλον γνωστά αλλά ποικίλα θέματα: φυλετικές διακρίσεις, πολιτισμικά και περιβαλλοντικά ζητήματα, σημαίνουσες προσωπικότητες (Π. Δέλτα, Μ. Θεοδωράκης), σχετικά πρόσφατα ιστορικά γεγονότα (Μικρασιατική Καταστροφή), κ.ά. Επιπλέον, κατά κανόνα, όπως αποτυπώνεται και στα βιβλία που έχουν επιλεγεί για τη Βραχεία Λίστα, όπου φιλοξενείται ακόμη και ο παραμελημένος σήμερα ποιητικός λόγος για μη ενήλικους αναγνώστες, συνδυάζουν τη λεκτική με την οπτική τροπικότητα σε τέτοιο βαθμό που κάποιες φορές διεκδικούν θέση ακόμη και στην κατηγορία του Εικονογραφημένου, ενώ κάποιες άλλες αποπνέουν εφηβική διάθεση. Συνολικά, πάντως, στην κατηγορία αυτή υπερτερούν ποσοτικά τα βιβλία που δεν υπερβαίνουν μέτριες αναγνωστικές προσδοκίες.

Κατηγορία Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου

Επιβεβαιώνοντας τη διαπιστωμένη τάση των τελευταίων χρόνων, η κατηγορία αυτή είναι η πολυπληθέστερη και της ελληνικής εκδοτικής παραγωγής του 2022, ενώ συναγωνίζεται σταθερά τα μεταφρασμένα στην ελληνική γλώσσα ξενόγλωσσα εικονογραφημένα βιβλία. Η παραγωγή πρωτότυπων κειμένων σε συνδυασμό με εξαιρετικής αισθητικής εικονογραφήσεις από Έλληνες δημιουργούς δείχνει εύρωστη και χαρακτηρίζεται από ενδιαφέρουσα θεματική αλλά και υφολογική ποικιλία. Όπως αποτυπώνεται και στα βιβλία που απαρτίζουν τη Βραχεία Λίστα, σε όλα σχεδόν κυριαρχεί η πειστική και συνεχής συνομιλία κειμένου και εικόνων, η οποία θεωρώ ότι διασφαλίζει την αμεσότητα και τη ζωντάνια του αναγνωστικού γεγονότος. Συχνά, η μυθοπλαστική εκφορά φαίνεται να κινείται εμφανώς στο χώρο του «crossover» με μια μάλλον φιλοσοφική/στοχαστική διάθεση που υπερβαίνει τις προσδοκίες των υπονοούμενων αναγνωστών της, ίσως σε μια πιθανή προσπάθεια να απαγκιστρωθεί από την παγίδα του προθετικά/τεχνητά "παιδικότροπου" ή "παιδιάστικου". Στην κατηγορία αυτή εμφανίζονται, δειλά ομολογώ, και κάποια ιδιαίτερα βιβλία που στηρίζονται αποκλειστικά στην εικονιστική τροπικότητα και αναδεικνύουν την καταλυτική της συνεισφορά κατά τη διαδικασία της πρόσληψης. Αναφέρομαι στα «silent books», μια ανερχόμενη διεθνώς κατηγορία βιβλίων που, αν και «σιωπηλά», λειτουργούν δυνητικά, αφήνοντας χώρο στους (προ)αναγνώστες/θεατές τους να τον καλύψουν με το λόγο. Κατά κοινή ομολογία, τα βιβλία αυτής της κατηγορίας είναι ιδιαίτερα φροντισμένα και δείχνουν "πιο ανοιχτά" στους πειραματισμούς, διεκδικώντας επάξια την ιδιαίτερη κριτική προσοχή μας.

Κατηγορία Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου

Παραδοσιακά, η κατηγορία αυτή φιλοξενεί πάντα τον μικρότερο αριθμό βιβλίων, κυρίως μυθιστορημάτων. Η ιδιαιτερότητα των βιβλίων που έχουν συμπεριληφθεί στη (μικρότερη από εκείνες των υπόλοιπων κατηγοριών) Βραχεία Λίστα σχετίζεται κυρίως με τη θεματική στόχευση αλλά και την υφολογική/μυθοπλαστική της διαχείριση. Υπάρχουν βιβλία που κινούνται σε ιστορικό φόντο και καταξιώνουν την παραδοσιακή αλλά δοκιμασμένη γραφή, καθώς και βιβλία που τολμούν να αναδείξουν τη δυστοπική δυναμική μιας σύγχρονης εφηβικής ποιητικής και να διασταυρωθούν με τη σκληρή πραγματικότητά της. Κάποιες φορές αντιμετώπισα με τα βιβλία αυτής της κατηγορίας το δίλημμα ένταξης ενός βιβλίου στη μια κατηγορία ή στην άλλη, ιδιαίτερα μεταξύ αυτών του Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου και του Εφηβικού-Νεανικού. Πιθανολογώ ότι τα δυσδιάκριτα συχνά ηλικιακά αναγνωστικά όρια που αφορούν αυτά τα βιβλία συμβαδίζουν με εμπορικές/εκδοτικές επιλογές ή και "συγκεχυμένες" συγγραφικές προθέσεις που δεν μορφοποιούν με σαφήνεια την εικόνα και το ρόλο των υπονοούμενων αναγνωστών/αποδεκτών τους. Θεωρώ, πάντως, ότι τα βιβλία αυτής της κατηγορίας κινούνται μεταιχμιακά, άλλοτε με χιουμοριστική και άλλοτε με ωμή ρεαλιστική διάθεση, ανάμεσα σε εφηβικές και ενήλικες αναγνωστικές προσδοκίες, διεκδικώντας μεγαλύτερο εκδοτικό και κριτικό ενδιαφέρον που θα αναγνωρίζει την ξεχωριστή συνεισφορά τους στη θεματική και στην υφολογική ανανέωση του πεδίου της ελληνόγλωσσης λογοτεχνικής παραγωγής.

Κατηγορία Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά

Η φετινή παραγωγή της κατηγορίας αυτής παρουσιάζεται ποσοτικά και ποιοτικά ακόμη πιο ενισχυμένη, αλλά και με μεγαλύτερη ποικιλία, σε σύγκριση με την εκδοτική παραγωγή του 2021. Ιδιαίτερα στα ξεχωριστά για διάφορους λόγους βιβλία που συγκροτούν τη Βραχεία Λίστα εντοπίζονται ως κυρίαρχα προσδιοριστικά στοιχεία η φροντισμένη εκδοτική εμφάνιση, η πειστική μυθοπλαστική/αφηγηματική διαχείριση των γνωστικών στοχεύσεων, η βιβλιογραφική στήριξη του υλικού, καθώς και μια ανανεωμένη θεματολογία που προεκτείνεται μέσα από πρωτότυπες εικονογραφικές/εικαστικές (ανα)παραστάσεις. Η αίσθησή μου είναι ότι η συγκεκριμένη κατηγορία δείχνει ανερχόμενη στην ελληνική εκδοτική παραγωγή και ικανή να διευρύνει τα όρια της γνωστικά προσανατολισμένης γραφής για μη ενήλικους, αλλά και ενήλικους, αναγνώστες, ενώ θα μπορούσε να λειτουργήσει ακόμη πιο ελκυστικά στη σχολική τάξη, υπερβαίνοντας τα στεγανά της καθαρά γνωστικής πρόθεσης και εμπλουτίζοντας τις αναγνωστικές συνήθειες των μαθητών.

*

Αναστασία Οικονομίδου, Αντιπρόεδρος

Κατηγορία Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου

Η φετινή, σχετικά μικρή Βραχεία Λίστα, αντικατοπτρίζει τη διάθεση των συγγραφέων Παιδικής Λογοτεχνίας να τιμήσουν την επέτειο της Μικρασιατικής Καταστροφής, αποτυπώνοντας λογοτεχνικά τις επιπτώσεις της στις ζωές των ανθρώπων. Στη λίστα που καταρτίστηκε συμπεριλάβαμε βιβλία, τα οποία πραγματεύονται τις εμπειρίες μικρών παιδιών που βιώνουν τον βίαιο ξεριζωμό από την πατρίδα τους στην Μικρασία. Ο λόγος της συμπερίληψής τους δεν ήταν ο επετειακός τους χαρακτήρας αλλά η εξαιρετική λογοτεχνική τους ποιότητα. Στη λίστα περιλαμβάνεται, επίσης, ένα βιβλίο που με γλαφυρό και συγκινητικό τρόπο αναπλάθει την προσωπικότητα ενός μεγάλου δημιουργού, δείχνοντας έτσι πώς οι βιογραφίες μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για σπουδαία λογοτεχνία, αλλά και ένα βιβλίο που συλλαμβάνει την παιδιάστικη αγωνία για τη χαρά και το όνειρο. Τέλος, με χαρά συμπεριλάβαμε ένα καλό βιβλίο που, απευθυνόμενο στα παιδιά-αναγνώστες σε στίχους, τούς δείχνει πόσες διαφορετικές οπτικές της πραγματικότητας υπάρχουν και τα προσκαλεί να παίξουν το υπέροχο παιχνίδι της φαντασίας.

Κατηγορία Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου

Τα βιβλία της Βραχείας Λίστας γι’ αυτή την κατηγορία βιβλίων επιλέχτηκαν ανάμεσα σε έναν μεγάλο αριθμό βιβλίων ανόμοιων μεταξύ τους ως προς την ποιότητά τους. Η λίστα στην οποία καταλήξαμε περιλαμβάνει βιβλία που είναι πρώτα απ’ όλα αισθητικά άρτια και πρωτότυπα στα θέματά τους. Περιλαμβάνονται βιβλία με εντελώς διαφορετική θεματική, τα οποία απευθύνονται σε ηλικίες από προσχολική έως μεγάλων τάξεων του Δημοτικού. Προφανώς, τα στυλ των εικονογράφων διαφέρουν. Διαφέρουν, επίσης, οι σχέσεις που σε κάθε βιβλίο αναπτύσσονται μεταξύ κειμένου και εικόνων. Ωστόσο, αυτό που φροντίσαμε να ισχύει απαρεγκλίτως ήταν η εικονογράφηση να παίζει έναν κύριο και ενεργητικό ρόλο στην αφήγηση της ιστορίας. Σ’ αυτή την κατεύθυνση είχαμε τη χαρά να συμπεριλάβουμε και ένα «σιωπηλό» βιβλίο, δηλαδή ένα εξαιρετικό βιβλίο που διηγείται την ιστορία του μόνο με εικόνες.

Κατηγορία Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου

Η Βραχεία Λίστα των εφηβικών είναι πράγματι βραχεία, διότι και φέτος ο αριθμός των καλών μυθιστορημάτων που υποβλήθηκαν προς κρίση ήταν μικρός. Ωστόσο, τα βιβλία που περιλαμβάνονται σ’ αυτή είναι πράγματι συναρπαστικά τόσο από πλευράς θεματολογίας όσο και από πλευράς λογοτεχνικής ποιότητας. Συμπεριλάβαμε στη βραχεία λίστα βιβλία νέων συγγραφέων που τα τελευταία χρόνια διακρίθηκαν για το έργο τους: τα φετινά τους έργα αγκαλιάζουν διάφορα καυτά θέματα, όπως οι εξαρτήσεις και η βία του πεζοδρομίου αλλά και ο ρόλος και οι επιπτώσεις της τεχνολογίας στη ζωή μας. Με χαρά συμπεριλάβαμε, επίσης, και ένα βιβλίο με διηγήματα, σχετικά σπάνιο είδος στον χώρο της Παιδικής Λογοτεχνίας, που αγγίζει ένα επίσης ασυνήθιστο θέμα: τα παραλειπόμενα της Ιστορίας, οι άνθρωποι που έμειναν στην σκιά αλλά που οι ιστορίες τους δείχνουν το πόσο αλλάζουν ανά τις εποχές οι κανόνες που διέπουν τις ζωές μας.

Κατηγορία Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά

Ένα βασικό κριτήριο για την κρίση βιβλίων γνώσεων, πέρα βέβαια από τη συνολική ποιότητα του υλικού τους, είναι η μυθοπλαστική τους διάσταση. Έτσι, τα ανόμοια μεταξύ τους βιβλία της φετινής Βραχείας Λίστας συγκλίνουν στη διάθεσή τους να κερδίσουν το ενδιαφέρον των νεαρών αναγνωστών και να τους μεταφέρουν γνώσεις μέσα από γοητευτικούς τρόπους αφήγησης. Στη φετινή Βραχεία συμπεριλάβαμε βιβλία που καλύπτουν ένα πολύ ευρύ φάσμα γνώσεων, από βιογραφίες πολιτικών και καλλιτεχνών μέχρι ιστορικά γεγονότα που σφράγισαν τη σύγχρονη Ελλάδα. Σε όλα προσέξαμε να υπάρχει η απαραίτητη τεκμηρίωση με πραγματολογικές σημειώσεις, φωτογραφίες, βιβλιογραφία και ό,τι άλλο πρέπει να συμπληρώνει την αφήγηση σε ένα βιβλίο «γνώσεων», ώστε τα παιδιά-αναγνώστες να διασκεδάζουν μαθαίνοντας και να μαθαίνουν διασκεδάζοντας.

*

Βασιλική Βασιλούδη, Μέλος

Κατηγορία Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου

Η κατηγορία αυτή συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό έργων, πολύ διαφορετικών μεταξύ τους, τόσο από την άποψη της θεματολογίας, της εικονογράφησης, αλλά και του αναγνωστικού κοινού. Εκπλήσσει ευχάριστα το εύρος των θεμάτων, με κυρίαρχο θέμα τη Μικρασιατική Καταστροφή, λόγω και της σχετικής επετείου. Εντοπίζει κανείς έργα που διακρίνονται για την υψηλή αισθητική τους αξία τόσο σε επίπεδο λόγου όσο και εικόνας, καθώς και έργα μέτρια που δεν ξεφεύγουν από τις επιταγές του διδακτισμού.

Κατηγορία Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου

Η βιβλιοπαραγωγή σε αυτή την κατηγορία ακολουθεί την αυξητική τάση των τελευταίων χρόνων. Διαπιστώνουμε ότι εκδίδονται έργα πολύ καλά τόσο από την άποψη της αφήγησης όσο και της εικονογράφησης. Ωστόσο, υπάρχουν και οι περιπτώσεις εκείνες, όπου μια άρτια εικονογράφηση μπορεί να συνοδεύει μια μέτρια αφήγηση, γεγονός που καταδεικνύει την αναγκαιότητα ίσως θεσμοθέτησης ξεχωριστού βραβείου εικονογράφησης. Δύο διακριτές υποκατηγορίες, στις οποίες αξίζει να γίνει ιδιαίτερη μνεία είναι το «σιωπηλό» εικονοβιβλίο, το οποίο αντιπροσωπεύεται και στη βιβλιοπαραγωγή του 2022, και το εικονογραφημένο για προαναγνώστες. Από θεματική άποψη, ξεχωρίζουν τα εικονογραφημένα που αφορούν όψεις του φυσικού κόσμου, ακολουθώντας ίσως την τάση που υπάρχει και στο ξένο εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο για μια λιγότερο ανθρωποκεντρική θεώρηση του κόσμου. Η εικονογράφηση είναι κυρίως αναπαραστατική, χωρίς να λείπουν και δείγματα πειραματισμού με πιο αφαιρετικές τεχνοτροπίες.

Κατηγορία Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου

Αν και ισχνή η βιβλιοπαραγωγή του 2022, το εφηβικό-νεανικό βιβλίο αντιπροσωπεύεται επάξια στις περισσότερες περιπτώσεις από έργα με πρωτότυπο ή επίκαιρο θέμα και καλοδουλεμένες αφηγήσεις, με πλοκή που κρατά το ενδιαφέρον του αναγνώστη αμείωτο. Μεταξύ των θεμάτων που θίγονται είναι η κοινωνική ανισότητα, τα ναρκωτικά, η τεχνητή νοημοσύνη, η κακοποίηση, ενώ σημαντική είναι και η παρουσία του ιστορικού μυθιστορήματος.

Κατηγορία Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά

Η κατηγορία αυτή, ακολουθώντας ίσως τη διεθνή τάση, παρουσιάζει αυξητική τάση και στην ελληνική αγορά. Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει βιβλία που διακρίνονται από υψηλή ποιότητα λόγου και εικονογράφησης. Δυο παρατηρήσεις για τα βιβλία γνώσεων για παιδιά: πολλά από αυτά συνδυάζουν τη μυθοπλαστική αφήγηση με το γνωστικό περιεχόμενο, ενώ κυριαρχούν από άποψη θεματική οι βιογραφίες, κυρίως σημαντικών ανδρών, και τα έργα που πραγματεύονται ιστορικά θέματα, όπως είναι το Ολοκαύτωμα, η Μεγάλη Ιδέα και η Μικρασιατική Καταστροφή.
*
Μελπομένη (Μένη) Κανατσούλη, Μέλος

Κατηγορία Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου

Στην κατηγορία αυτή είχαμε μεγάλη παραγωγή, εντούτοις διαπιστώνω επανάληψη παλαιότερων θεματικών και χωρίς ιδιαίτερη πρωτοτυπία. Μια σειρά βιβλίων εξακολουθεί να αντλεί τη θεματική τους από την Ιστορία και κυρίως τη σχετικά σύγχρονη Ιστορία, καθώς η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 εξακολουθεί να αποτελεί ανεξάντλητη πηγή για τη συγγραφή αξιόλογων βιβλίων για παιδιά. Στον αντίποδα υπάρχουν βιβλία που προσεγγίζουν σύγχρονα προβλήματα της σημερινής ελληνικής κοινωνίας, όπως π.χ. την επέλαση της τεχνολογίας η οποία πλέον αφορά ολοένα και μικρότερες ηλικίες παιδιών, και την υπερπληροφόρηση των μικρών αναγνωστών ή τη μοντέρνα εκδοχή των σούπερ ηρώων ή την ανάγκη έκφρασης των παιδιών με νέους τρόπους, όπως τα γκράφιτι. Λογοτεχνικές εκδοχές βιογραφιών σημαντικών προσωπικοτήτων, όπως της Πηνελόπης Δέλτα σε μικρή ηλικία ή του Μίκη Θεοδωράκη για μικρά παιδιά, είναι μια άλλη θεματική περιοχή. Τέλος, η ποιητική παραγωγή παραμένει ισχνή. Τα βιβλία της κατηγορίας αυτής χρησιμοποιούν εξίσου και την αφήγηση φαντασίας και τη ρεαλιστική αφήγηση, έχουν όμως ως γνώμονά τους να δίνουν μια διέξοδο ή μια νότα αισιοδοξίας στα παιδιά ως τελική κατάληξη.

Κατηγορία Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου

Στην κατηγορία αυτή έχουμε μεγάλη ποσοτικά παραγωγή, όπως άλλωστε συμβαίνει τα τελευταία χρόνια. Η εικονογράφηση των παιδικών βιβλίων δημιουργεί πρωτότυπες ιδέες και διαφορετικά εικονογραφικά ύφη που σε συνδυασμό με καλές κειμενικές αφηγήσεις οδηγούν σε μια παραγωγή βιβλίων, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί επιτυχημένη. Διακρίνουμε μια θεματική πολυμορφία που κινείται μεταξύ: ιστοριών που φτάνουν ακόμη και να έχουν ένα φιλοσοφικό περιεχόμενο, αν και απευθύνονται σε μικρά παιδιά, έως να θίγουν ζητήματα που απορρέουν από την ψυχολογία των μικρών παιδιών, όπως τη σχέση τους με τα μεταβατικά αντικείμενα, τους φόβους και φοβίες τους, τα παιχνίδια τους, τη σχέση μεταξύ ομηλίκων και μεταξύ παιδιών και ενηλίκων. Ξεχώρισα ένα-δύο για την ενασχόλησή τους με "ασήμαντα" θέματα που όμως δίνουν αφορμή για διασκέδαση, όπως το πώς μπορείς να στύψεις ένα λεμόνι, παρόλο που η πρωτοτυπία του συγκεκριμένου βιβλίου μου θυμίζει παρόμοιες απόπειρες που είχαν γίνει πριν από αρκετά χρόνια. Τέλος, δύο βιβλία τα ξεχώρισα εικονογραφικά, καθώς το ένα αποτελεί «silent book» – είδος εικονογραφημένου βιβλίου ελάχιστα ανεπτυγμένου στην Ελλάδα – και το άλλο διασκευάζει λαϊκά παραμύθια με την επιπλέον εικονογραφική διασκευή που παραπέμπει σε κόμικς. Εν γένει, στα βιβλία της κατηγορίας του εικονογραφημένου βιβλίου που συνήθως απευθύνονται σε μικρές ηλικίες παιδιών βλέπουμε και θεματική και εικονογραφική ποικιλία.

Κατηγορία Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου

Στην κατηγορία Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου είχαμε λίγα βιβλία και κατά συνέπεια και η λίστα στην οποία καταλήξαμε ήταν μικρή. Και πάλι, αρκετά ιστορικά μυθιστορήματα που προσπαθούν να αναπλάσουν κυρίως τον βυζαντινό κόσμο, μια θεματική που τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει πολλούς θιασώτες-συγγραφείς. Ξεχώρισα δύο μυθιστορήματα για διαφορετικούς λόγους το καθένα: το ένα, επειδή θέτει ζητήματα πολιτικής και πολιτικής συνείδησης με μια νέα προσέγγιση, ξεφεύγοντας από μια πιο παραδοσιακή πολιτική άποψη που εστιάζει στις κοινωνικές και ταξικές ανισότητες. Σε αυτό, το πολιτικό θέμα που συνοδεύεται από το φόνο τριών προσώπων – εμπνευσμένο από τα θύματα της Μαρφίν – αποτελεί θέμα διαχείρισης μεταξύ δύο ισότιμα προβεβλημένων και εντελώς διαφορετικών μεταξύ τους πολιτικών πεποιθήσεων. Το δεύτερο μυθιστόρημα αποτελεί μια προβολή στο μέλλον, σε μια ελληνική κοινωνία, όπου όλα είναι προγραμματισμένα και δουλεύουν ρολόι αλλά με τρόπο που να καταλήγουν στον ολοκληρωτισμό και τελικά στη δυστοπία, θυμίζοντας μας το 1984 του Τζορτζ Όργουελ. Σε αυτό το τελευταίο θαύμασα τη δύναμη της φαντασίας του συγγραφέα. Θα έλεγα, πάντως, ότι από το σύνολο των εφηβικών μυθιστορημάτων νέες αφηγηματικές προσεγγίσεις διαπίστωσα μόνο σε ένα, όπου οι διασταυρούμενες οπτικές γωνίες μητέρας, κόρης και του εξωτερικού παρατηρητή, σε σχέση με το θέμα των εξαρτησιογόνων ουσιών, προκαλεί την εγρήγορση του αναγνώστη.

Κατηγορία Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά

Μια θεαματική παραγωγή βιβλίων γνώσεων και για το εκδοτικό έτος 2022 δείχνει ότι πράγματι τα τελευταία χρόνια πολλοί συγγραφείς στρέφονται με νέες ιδέες σε αυτό το είδος γραφής για παιδιά. Τη μερίδα του λέοντος την έχουν βιογραφίες (Βενιζέλος, Ελύτης, Σολωμός και Μάντζαρος, Ρόζα Πάρκς, Καποδίστριας), ενώ εμφανίζονται, αν και περιορισμένα, βιβλία με οικολογικά θέματα ή βιβλία περιηγήσεων σε πόλεις με ένα είδος μυστηρίου. Ιδιαίτερο ένα βιβλίο που μιλά για τους Έλληνες Εβραίους που επιβίωσαν του Ολοκαυτώματος με τη βοήθεια Ελλήνων χριστιανών, προσθέτοντας ένα ακόμη επιμελημένο βιβλίο στη θεματική αυτή. Ξεχώρισα δύο βιβλία παρά την πιο λιτή, συγκριτικά με άλλα, εικονογραφική/οπτική υποστήριξή τους: το ένα, καθώς παρασέρνει τον αναγνώστη να διαβάσει τη βιογραφία του Καποδίστρια, εμμένοντας στο γεγονός της δολοφονίας του, και μετατρέπεται έτσι σε μια περίπου αστυνομική ιστορία που έρχονται να λύσουν δύο σύγχρονοι νέοι. Και το άλλο, για το εξαιρετικά πρωτότυπο θέμα του – δεν θυμάμαι να έχω διαβάσει κάτι αντίστοιχο – αναφορικά με τη μετάβαση και εκεί εγκατάσταση των Ελλήνων μεταναστών στις Ηνωμένες Πολιτείες, γραμμένο με χιούμορ και πληροφορίες από πηγές. Τέλος, είναι εμφανές ότι στην Κατηγορία του Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά έχουμε προσεγμένες εκδόσεις με πολύ πλούσιο εικονογραφικό υλικό και υλικό ντοκουμέντων και ως εκ τούτου αρκετά από τα βιβλία αυτά μπορούν να θεωρηθούν δι-ηλικιακά/crossover.

*

Δημήτριος Γουλής, Μέλος

Γενικά

Μία γενική διαπίστωση αφορά τον αριθμό, το είδος και το περιεχόμενο των υποβληθέντων βιβλίων. Φαίνεται ότι μετά την πανδημία υπάρχει μια αυξητική τάση στις εκδόσεις που απευθύνονται σε παιδικό και εφηβικό κοινό. Επίσης, λόγω των επετείων των διακοσίων ετών από το 1821 και των εκατό χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, πολλά από τα βιβλία σε όλες τις κατηγορίες αφορούσαν θέματα που σχετίζονταν με αυτές τις επετείους (κυρίως πια τη δεύτερη). Σε αυτά τα βιβλία διακρίνουμε νέες προσεγγίσεις, περισσότερο συμπεριληπτικές και ανθρωπιστικές, με διάθεση ανανέωσης και ποικιλομορφίας και στη φόρμα αφήγησης (σε βιβλία γνώσεων, εικονογραφημένα και μυθιστορήματα). Παράλληλα, η υβριδικότητα της σύγχρονης Παιδικής και Εφηβικής Λογοτεχνίας που αφορά τόσο τη μορφή όσο και τον νοούμενο αναγνώστη, δημιούργησε έναν προβληματισμό που αφορούσε την κατηγοριοποίηση ορισμένων βιβλίων. Κατά τη γνώμη μου αυτή η τάση θα αυξάνεται διαρκώς, δημιουργώντας νέα πεδία θεωρητικής έρευνας (για τους μελετητές) και δημιουργικής ενασχόλησης (για εκδότες, συγγραφείς και εικονογράφους).

Κατηγορία Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου

Η ρευστότητα που επικρατεί στο χώρο του παιδικού βιβλίου, παρά την πλούσια εκδοτική παραγωγή της, συμπιέζει αυτή την κατηγορία μέσα στις συμπληγάδες του εικονογραφημένου και του παιδικού βιβλίου γνώσεων. Το ζήτημα αυτό φαίνεται ότι θα απασχολήσει στο μέλλον ευρύτερα τόσο την ερευνητική και ακαδημαϊκή κοινότητα όσο και πιο συγκεκριμένα την Επιτροπή. Θεματικά, θα παρατηρήσουμε ότι πολλά από αυτά εμπνεύστηκαν το θέμα τους από την επέτειο της Μικρασιατικής Καταστροφής, ενώ άλλα από σημαντικές προσωπικότητες με έναν ιδιαίτερο, πρωτότυπο και περίτεχνο τρόπο. Είναι γεγονός ότι σε πολλά από αυτά τα βιβλία η εικονογράφηση φαίνεται να διεκδικεί σημαίνοντα ρόλο σε σχέση με το κείμενο, επιτείνοντας την ειδολογική ασάφεια, ενώ παράλληλα ο νοούμενος αναγνώστης εκτείνεται και σε άλλες ηλικίες. Αξιοσημείωτη είναι η εμφάνιση μιας συλλογής ποίησης για παιδιά, η οποία με ένα χαριτωμένο έμμετρο λόγο ξετυλίγει ευφάνταστες, σχεδόν σουρεαλιστικές, πολυεπίπεδες εικόνες και καταστάσεις που απευθύνονται στο παιδί αλλά κλείνουν το μάτι και στον ενήλικο αναγνώστη.

Κατηγορία Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, παρατηρούμε μια εκδοτική έκρηξη στο εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο. Σε αυτή την πληθωρική κατηγορία η εκδοτικά ποιοτική και αισθητικά άρτια εικονογράφηση σε συνδυασμό με το προσεγμένο κείμενο θέτουν ‒ και εδώ ‒ ζητήματα κατηγοριοποίησης: στο εικονογραφημένο ή στο παιδικό λογοτεχνικό; Παράλληλα, σε αρκετά εικονογραφημένα βιβλία παρατηρούμε να αποσύρεται το κείμενο και ο λόγος να ανήκει πια στη δυναμική εικονογράφηση. Ειδικά σε αυτά τα τελευταία παρατηρούμε, επίσης, δύο τάσεις: μια κατηγορία εικονογραφημένων βιβλίων για πολύ μικρά παιδιά και μια άλλη που, ενώ αποσύρει το κείμενο, κλείνει το μάτι σε κάθε αναγνώστη, ισχυροποιώντας το ξεπέρασμα της αντίληψης ότι η εικονογράφηση αφορά αποκλειστικά μικρές ηλικίες. Αναμφισβήτητα, ένα σημαντικό μέρος της φετινής εκδοτικής παραγωγής κυριαρχείται από πρόδηλο διδακτισμό, προβληματική συνύπαρξη κειμένου και εικόνας ή μέτρια εικονογράφηση. Από την άλλη όμως, πολλοί δημιουργοί πειραματίζονται πετυχημένα με λέξεις, εικόνες και εύστοχες θεματικές επιλογές, εμπλουτίζοντας τη συγκεκριμένη κατηγορία με χιούμορ, διακειμενικά παιχνίδια και πολλή φαντασία χωρίς να λείπουν αφηγήσεις που, μέσα από εμψυχώσεις του κόσμου των ζώων, δημιουργούν συνδέσμους ενσυναίσθησης για τους μικρούς αναγνώστες, τόσο για τον κόσμο που τους περιβάλλει, όσο και για τις αγωνίες της παιδικής ηλικίας.

Κατηγορία Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου

Στη συγκεκριμένη κατηγορία, πέρα από τις δυσκολίες, που προκύπτουν για κάποια βιβλία, όσον αφορά την ένταξή τους σε αυτή την κατηγορία, πάντοτε ανακύπτει το πρόβλημα κατά πόσο το κοινό, στο οποίο απευθύνονται, ενδιαφέρεται για τα βιβλία για εφήβους. Και κατά τη φετινή χρονιά η παραγωγή παρέμεινε μικρή σε σχέση με τις υπόλοιπες κατηγορίες, ωστόσο θα συναντήσουμε κείμενα καλογραμμένα, πρωτότυπα, ευφάνταστα και με ποικιλία θεμάτων, στα οποία αναδεικνύονται ζητήματα, όπως: οι διαπροσωπικές σχέσεις, η φιλία, ο έρωτας, η συναισθηματική ωρίμαση αλλά και τα αδιέξοδά της, και η μετατόπιση ιστοριών με εφήβους στο παρελθόν ή το μέλλον. Η πλοκή είναι – όπως αναμενόταν – πυκνοδομημένη, με ανατροπές και κάποιες φορές με ποικιλόμορφη διακειμενικότητα.

Κατηγορία Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά

Όπως ήταν αναμενόμενο, η μεγάλη εκδοτική παραγωγή του 2022, που είχε ως θεματικό πυρήνα τα εκατόχρονα από τη Μικρασιατική Καταστροφή, άφησε ισχυρό αποτύπωμα και σε αυτή την κατηγορία, χωρίς ωστόσο να εγκαταλείπονται πτυχές της ελληνικής ιστορίας που σχετίζονταν με την προηγούμενη ιστορική περίοδο της νεότερης Ελλάδας. Πράγματι, η ποιοτική αναβάθμιση στην κατηγορία συνεχίστηκε και έκαναν την εμφάνισή τους βιβλία που εντυπωσιάζουν για την εκδοτική ποιότητα, την εντυπωσιακή εικονογράφηση και την γενικότερη καλαισθησία τους. Ξεχωρίζουν, επίσης, βιβλία που σηματοδοτούν την υβριδικότητα και την περίτεχνη ώσμωση του βιβλίου γνώσης με τη μαρτυρία, την αυτοβιογραφική γραφή και την εικονογραφική ποικιλομορφία, την ποίηση με τη βιογραφία ή το μυθιστόρημα μυστηρίου. Τα θέματα, τα οποία έκαναν επίσης αισθητά την παρουσία τους, ήταν η αρχαία Ελλάδα, οι βιογραφίες επιστημόνων, ποιητών και διανοητών του παρελθόντος, η οικολογία, η οικονομία, η διατροφή, η μουσειακή αγωγή, η γνωριμία του ελληνικού χώρου, κ.ά. Εντούτοις, σε ορισμένα από τα βιβλία γνώσεων υπάρχουν ανεπαρκείς βιβλιογραφικές παραπομπές στο τέλος του βιβλίου ή η εγκυρότητα της πληροφορίας και η εξήγηση των γεγονότων μοιάζουν να είναι αντίστοιχα ελλειμματικές και απλουστευτικές.

*

Αλέξανδρος Ακριτόπουλος, Μέλος

Κατηγορία Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου

Στην κατηγορία αυτή συνεχίζεται και για το έτος 2022 η υπάρχουσα ροή και ο αριθμός βιβλίων, ενισχυμένος βέβαια λόγω της επετειακής του 1922 ιστορικής θεματικής. Τα θέματα είναι ποικίλα και αγκαλιάζουν την οικογενειακή και σχολική ζωή, επεκτείνονται και σε κοινωνικά, πολιτισμικά και περιβαλλοντικά ζητήματα: οι έμφυλες ταυτότητες, οι φυλετικές διακρίσεις, ο ρατσισμός, το περιβάλλον, αποτελούν δεσπόζουσες θεματικές. Το κύριο, το ευχάριστο και εν πολλοίς καινοτόμο στοιχείο είναι ότι η διακειμενικότητα των κειμένων τους αγκαλιάζει στην έκφραση και τη μυθοπλασία την ανάμειξη των ειδών (υβριδικότητα). Στοιχείο της μεταμοντέρνας γραφής που έχει περάσει από νωρίς και στην Παιδική-Νεανική Λογοτεχνία. Ο κυρίαρχος λογοτεχνικός τρόπος με τον οποίο αποδίδεται η πραγματικότητα εξακολουθεί να είναι ο ρεαλισμός. Τα βιβλία που επιλέξαμε για τη βραχεία λίστα είναι σχετικά λίγα σε σχέση με την παραγωγή, η οποία είναι και ποιοτική και ποσοτική.

Κατηγορία Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου

Η κατηγορία αυτή φαίνεται και για την εκδοτική παραγωγή του έτους 2022 να υπερισχύει όλων των άλλων, γεγονός που σηματοδοτεί την άνθιση του είδους και στην Ελλάδα, εφόσον έχουμε ξεπεράσει προ πολλού την ανάγκη μεταφράσεων παρόμοιων βιβλίων και έχουμε καλές έως άριστες συνεργασίες συγγραφέων και εικονογράφων. Σημειώνεται, μάλιστα, τελευταία και η τάση το κείμενο να συρρικνώνεται και η εικονογράφηση να έχει τον πρώτο λόγο στην απόδοση της αφηγημένης ιστορίας. Το θέμα απασχόλησε την Επιτροπή, με σημείο αιχμής το νεοεμφανιζόμενο είδος «silent book». Η εκδοτική παραγωγή του έτους 2022 ακολουθεί σύγχρονα θέματα, το περιβάλλον, τις κοινωνικές διαφορές και προβλήματα, τις ψυχολογικές ιδιαιτερότητες και προβλήματα των ηρώων, έχοντας αφήσει πίσω το ρομαντικό λαϊκό παραμύθι και τις νεότερές του σύγχρονες προσωπικές εκδοχές και αναζητήσεις. Τα βιβλία που απαρτίζουν τη Βραχεία Λίστα αυτής της κατηγορίας κατά την κρίση της Επιτροπής συνδυάζουν τη δυναμική αλλά και αρμονική σχέση λόγου και εικόνας, ανεξάρτητα από την τεχνοτροπία και το ύφος κάθε τροπικότητας που συναντούμε σε κάθε βιβλίο.

Κατηγορία Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου

Αν και η παραγωγή βιβλίων αυτής της κατηγορίας είναι σταθερή (αν όχι και αυξημένη σε σχέση με την περσινή) τα βιβλία που επιλέξαμε για τη Βραχεία Λίστα είναι τα πλέον ολιγάριθμα. Τούτο δεν οφείλεται κατά τη γνώμη μου στη λογοτεχνική ποιότητα των βιβλίων αλλά ίσως στις αυξημένες απαιτήσεις των κριτηρίων της Επιτροπής. Ο κυρίαρχος λογοτεχνικός τρόπος με τον οποίο αποδίδεται η πραγματικότητα εξακολουθεί να είναι ο ρεαλισμός. Πάντως η κατηγορία αυτή, η οποία αποτελεί ιδιαίτερη και ξεχωριστή κατηγορία λογοτεχνίας ανάμεσα στην Παιδική και σε αυτή των ενηλίκων, χρήζει ενός ιδιαίτερου προβληματισμού και βέβαια έχει τεθεί υπό συζήτηση στις συναντήσεις της Επιτροπής: Πρώτον, επειδή όλο και περισσότερο ως προς τα θέματα και τις αφηγηματικές τεχνικές γειτνιάζει και προσομοιάζει προς τη λογοτεχνία των ενηλίκων, χωρίς βέβαια να ταυτίζεται με αυτήν, εγείρονται θέματα κατανόησης και αναγνωσιμότητας από την πλευρά των αναγνωστών. Οι τελευταίοι αυτοί θα πρέπει να περιλαμβάνουν όλο το ηλικιακό φάσμα της εφηβείας, από τα 12/13 έως τα 18 έτη; Και επειδή ως προς το θέμα της γραφής η Εφηβική-Νεανική Λογοτεχνία αποτελεί όλο και περισσότερο μια νέα crossover λογοτεχνία για τους περισσότερους συγγραφείς, δεν θα έπρεπε να την εξετάσουμε, γραμματολογικά και διδακτικά, με διαφορετική κριτική αντιμετώπιση; Δεύτερον, όσον αφορά τα βραβεία, δεν θα έπρεπε να ερωτώνται οι έφηβοι και οι νέοι, τουλάχιστον όσοι είναι πάνω από 15 ετών, για τα βιβλία αυτά; Προτείνω αυτό να γίνεται μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία για την κατηγορία αυτή.

Κατηγορία Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά

Η κατηγορία αυτή και τη φετινή χρονιά μάς έχει δώσει μια πλούσια παραγωγή με ποιοτικά χαρακτηριστικά και μυθοπλαστικές αρετές αλλά και εκδοτικές βελτιώσεις. Όπως και για την κατηγορία του Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου, η αυξημένη ποσότητα των βιβλίων του είδους οφείλεται εν μέρει και στο γεγονός της επετειακής του 1922 ιστορικής θεματικής. Τα θέματα όμως ποικίλλουν. Η βιογραφία εξακολουθεί να είναι το σύνηθες είδος του βιβλίου γνώσεων πάνω στο οποίο ξετυλίγεται ή στηρίζεται η μυθοπλασία. Η εικονογράφηση έχει γίνει αξιόλογη και οι εκδόσεις ενδιαφέρουσες και ελκυστικές. Η αφήγηση τεκμηριώνεται μέσα από αρχειακή έρευνα που οδηγεί τον συγγραφέα στην ιστορική αλήθεια, την οποία όμως αποδίδει λογοτεχνικά. Οι περιοχές, βέβαια, αλλάζουν και ανανεώνονται. Συγκεκριμένα, έχουμε στην παραγωγή του 2022 θεματικό υλικό από τη ζωή διακεκριμένων ιστορικών προσώπων, ποιητών, επιστημόνων, και μουσουργών και η Βραχεία Λίστα έχει καταρτιστεί με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά και αυτές τις αρετές των βιβλίων.

*

Ιωάννα Μπακιρτζή (φιλολογικό ψευδώνυμο Ιωάννα Μπαμπέτα), Μέλος

Κατηγορία Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου

Φέτος υπήρξαν πολλά βιβλία που αφορούσαν τη Μικρασιατική Καταστροφή, λόγω της επετείου. Ιστορίες νοσταλγικές, τρυφερές που ζωντανεύουν με λέξεις και εικόνες εκείνη την εποχή. Τα βιβλία που ξεχώρισαν δεν εκβιάζουν τη συγκίνηση του αναγνώστη. Απευθύνονται σε παιδιά των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού λόγω έκτασης αλλά και θεματολογίας. Φροντισμένη η εικονογράφηση και στα βιβλία αυτής της κατηγορίας. Εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις δεν υπήρχε ιδιαίτερη ποικιλία στη θεματολογία.

Κατηγορία Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου

Είναι η κατηγορία με τη μεγαλύτερη παραγωγή βιβλίων. Φέτος υπήρξε ποικιλία θεμάτων. Φροντισμένα βιβλία με σκληρόδετο εξώφυλλο και προσεγμένες εικονογραφήσεις. Κάποια από τα κείμενα ήταν ποιητικά, κάποια νοσταλγικά. Υπήρξαν όμως και πολλά βιβλία με χιουμοριστική γραφή και αυτό είναι κάτι που εκτιμούν πολύ οι μικροί αναγνώστες. Είναι καιρός πάλι να αποενοχοποιηθεί το χιούμορ. Ένα κείμενο που κάνει το παιδί να γελά δεν σημαίνει πως δεν είναι λογοτεχνικό. Ευχάριστη διαπίστωση ήταν το πετυχημένο πάντρεμα εικόνας και λέξεων σε πολλά από τα βιβλία αυτής της κατηγορίας. Συγγραφέας και εικονογράφος συνεργάζονται αρμονικά με αποτέλεσμα να δείχνουν πολλά οι εικόνες και γι’ αυτό το λόγο να έχουμε κείμενα περιεκτικά, χωρίς πολυλογίες.

Κατηγορία Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου

Κάθε χρόνο τα βιβλία που απευθύνονται σε εφήβους είναι λιγοστά. Έτσι και φέτος. Αυτό τελικά μπορεί να οφείλεται, όχι μόνο στον φόβο των Ελλήνων συγγραφέων να ασχοληθούν με αυτή τη δύσκολη αναγνωστική ομάδα αλλά, και στο ότι αυτές οι ηλικίες δεν διαβάζουν, οπότε δεν έχουν και το κίνητρο οι συγγραφείς να γράψουν ένα τέτοιο βιβλίο. Φέτος θεματικά υπήρξε ποικιλία. Βιβλία που αφορούσαν συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα και εποχές, ιστορίες ενηλικίωσης, διαπροσωπικές σχέσεις, κοινωνικά θέματα αλλά και ένα βιβλίο δυστοπικής φαντασίας. Στην πλειοψηφία τους ήταν καλογραμμένα κι ενδιαφέροντα. Να σημειώσω πως για άλλη μια φορά λείπει το χιούμορ από αυτή την κατηγορία. Κάτι που ίσως πρέπει να σκεφτούν οι συγγραφείς. Χρειάζονται και οι έφηβοι το γέλιο!

Κατηγορία Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά

Τα βιβλία γνώσεων τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει περισσότερο ελκυστικά για τους μικρούς αναγνώστες. Οι εκδόσεις είναι πολυτελείς και οι εικονογραφήσεις όμορφες και φροντισμένες κάτι που δείχνει πως οι εκδότες πιστεύουν στην εμπορική τους επιτυχία. Πολλές φορές συνοδεύονται από φυλλάδια με δράσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα. Είναι φτιαγμένα για να δουλευτούν στην τάξη, επειδή λίγα είναι τα παιδιά-αναγνώστες που θα τα επιλέξουν για να τα διαβάσουν. Αξίζει να αναφερθεί πως πολλά από αυτά τα βιβλία είναι παραγγελία από τον εκδότη προς τον συγγραφέα. Υπήρχαν πολλά βιβλία φέτος που αφορούσαν τη Μικρασιατική Καταστροφή, λόγω της επετείου. Τα ιστορικά γεγονότα άλλωστε δίνουν τις περισσότερες φορές το έναυσμα, για να γραφτεί ένα βιβλίο, όπως και οι προσωπικότητες, άνθρωποι σημαντικοί για τον τόπο μας που ασχολήθηκαν με την πολιτική ή και τη λογοτεχνία. Φέτος δεν υπήρχαν πολλά βιβλία που να αφορούν το περιβάλλον και την οικολογική συνείδηση, ίσως γιατί τα προηγούμενα χρόνια υπήρξε πληθώρα τέτοιων βιβλίων.

*
Ευσταθία (Τέτη) Σώλου, Μέλος

Κατηγορία Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου

Βιβλία καλογραμμένα χωρίς διδακτισμό, κάποια με απαιτητικά θέματα, όλα ξεχωριστά από πλευράς ποιότητας, απευθύνονται σε αναγνώστες που μπορούν να ανταπεξέλθουν στο θέμα, αφού στην πλειονότητά τους απευθύνονται σε παιδιά των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού. Χαρακτηρίζονται από αμεσότητα και δημιουργούν συγκινήσεις και στοχασμούς. Και στην κατηγορία αυτή, όπως και στου Εικονογραφημένου Παιδικού, τις πιο πολλές φορές η εικονογράφηση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, πράγμα που οδηγεί στη σκέψη να τιμάται ξεχωριστά η εικονογράφηση.

Κατηγορία Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου

Στην πολυπληθέστερη κατηγορία υπάρχουν βιβλία με ενδιαφέροντα θέματα, ευρήματα και πρωτότυπες προσεγγίσεις, λογοτεχνικό ύφος και πρωτοτυπία. Απευθύνονται σε ποικιλία ηλικιών – από πολύ μικρή μέχρι της τελευταίας τάξης του Δημοτικού ίσως και πιο πέρα. Οι εικονογραφήσεις χαρακτηρίζονται από πρωτοτυπία, επιδεξιότητα και ποιότητα. Συνδιαλέγονται με το κείμενο, με τη σειρά τους αφηγούνται και σχολιάζουν το θέμα, δημιουργώντας έτσι ένα ακόμα επίπεδο ανάγνωσης που αφήνει ελεύθερο το πεδίο στη φαντασία και στην έμπνευση. Τα χαρακτηριστικά αυτά, σε συνδυασμό με το καλό χαρτί, την άριστη εκτύπωση, δημιουργούν αποτελέσματα υψηλών προδιαγραφών. Με αφορμή ένα βιβλίο που ανήκει στα «silent books», ένα ιδιαίτερο είδος αφήγησης χωρίς λόγια, μια διαπίστωση: Το κείμενο προηγείται και κατευθύνει την εικονογράφηση, ενώ στο τελικό αποτέλεσμα αυτό δεν είναι ορατό, οπότε το βάρος του βιβλίου σηκώνει αποκλειστικά η εικόνα. Η ύπαρξη των «silent books» δημιουργεί ένα ακόμη επιχείρημα υπέρ της θέσπισης βραβείου Εικονογράφησης.

Κατηγορία Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου

Οι συγγραφείς εμπνέονται από την ιστορία, τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, προβληματίζονται για την εξέλιξη της τεχνολογίας. Με δεδομένο ότι τα βιβλία που επιλέχθηκαν είναι καλογραμμένα και οι συγγραφείς χειρίζονται με επιδεξιότητα την πένα, ο τρόπος γραφής διαφέρει σε ύφος, πύκνωση, έκταση και βαθμό δυσκολίας. Καθένα από τα βιβλία κινείται σε ένα διαφορετικό περιβάλλον (από τα καραβάνια της Ανατολής ως τις δυστοπικές κοινωνίες ενός όχι πολύ μακρινού μέλλοντος), αιχμαλωτίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, δημιουργεί αβίαστα εικόνες και εξάπτει τη φαντασία. Η έλλειψη εικονογράφησης, γενικά, δεν στερεί τίποτα από την απόλαυση της ανάγνωσης, αφού αφήνεται ελεύθερο το πεδίο στη φαντασία. Απευθύνονται σε εφηβικό κοινό, αλλά θα τα απολαύσουν και αναγνώστες μεγαλύτερης ηλικίας.

Κατηγορία Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά

Τα βιβλία γνώσεων είναι ολοένα και πιο καλαίσθητα· προσεγγίζουν με πρωτότυπους τρόπους και αγκαλιάζουν πλήθος θεμάτων, όπως είναι η Οικολογία, η Ιστορία, προσωπικότητες (π.χ. Ελύτης, Βενιζέλος, Καποδίστριας), καταπιάνονται με θέματα ασυνήθιστα ως τώρα, όπως η μετανάστευση στη δεκαετία του ’50 από τον τόπο μας στην Αμερική ή δίνουν μια νέα διάσταση στην ιστορική μελέτη. Τα βιβλία της κατηγορίας ξεχωρίζουν για τον τρόπο που οι συγγραφείς χειρίζονται τα θέματά τους και είναι καλογραμμένα. Είναι ιδιαίτερα προσεγμένα και ελκυστικά στην εμφάνιση (μέγεθος, ποιότητα χαρτιού και εκτύπωσης). Η εικονογράφηση έχει σημαντικό ρόλο και κινείται σε υψηλά επίπεδα. Η καλλιτεχνική και η γραφιστική επιμέλεια δημιουργούν ενδιαφέροντες χώρους, για να κινηθούν το κείμενο και η εικονογράφηση με τέτοιο τρόπο, ώστε και εμφανισιακά να αλληλοσυμπληρώνονται, καθώς και χώρους άνετους που διευκολύνουν την ανάγνωση αλλά και τη μελέτη. Αποτέλεσμα είναι ότι όλα τα βιβλία ξεχωρίζουν για την ποιότητά τους, ενώ τα περισσότερα δείχνουν ιδιαίτερα φροντισμένα από το εξώφυλλο μέχρι το οπισθόφυλλο.

*

Αλεξάνδρα (Σάντρα) Ελευθερίου, Μέλος

Γενικά

Σε γενικές γραμμές, θεωρώ ότι στην πλειοψηφία τους τα υποψήφια βιβλία ήταν ενδιαφέροντα, φροντισμένα και με ξεχωριστή εικονογράφηση που σε κάποιες περιπτώσεις ήταν ανώτερη του κειμένου. Βιβλία με εξαιρετική εικονογράφηση είδαμε σε όλες τις κατηγορίες και από διαφορετικούς εικονογράφους, ενώ υπάρχει μόνο μία κατηγορία που να συμπεριλαμβάνει την δουλειά του εικονογράφου. Στην περίπτωση, όμως, που το κείμενο δεν είναι σε επίπεδο άξιο βράβευσης ή συμπερίληψης στις βραχείες λίστες, η εικονογράφηση επίσης αποκλείεται, ανεξάρτητα από την αρτιότητα της. Αυτό ίσως να έχει επίπτωση στην ποσότητα και ποιότητα των εκδόσεων, εφόσον είναι αρκετοί οι εικονογράφοι που με τις εικόνες τους μπορούν να καλύψουν αδυναμίες των κειμένων. Το ταλέντο, η προσπάθεια, η αγάπη που φαίνεται μέσα από τις εικόνες θα πρέπει να αναγνωρίζεται με βράβευση σε κατηγορία αφιερωμένη αποκλειστικά στην εικονογράφηση.

Κατηγορία Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου

Με πολλά και διαφορετικά θέματα, η κατηγορία του Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου περιλαμβάνει εξαιρετικές εκδόσεις. Αρκετά από τα κείμενα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «crossover», εφόσον ξεπερνούν ηλικιακά σύνορα. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, ίσως τα κείμενα ή τα θέματά τους να είναι δύσκολα για παιδιά. Στην πλειοψηφία τους οι εκδόσεις σ’ αυτή την κατηγορία ήταν φροντισμένες, με θελκτική εικονογράφηση και, σε κάποια βιβλία, άξια βράβευσης.

Κατηγορία Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου

Πολλά τα βιβλία σ’ αυτή την κατηγορία με αξιόλογα δείγματα συγγραφής και εικονογράφησης. Μεγάλο μέρος των εικονογραφημένων παιδικών βιβλίων έδωσε ποικιλία θεμάτων και εικονογραφικών προσεγγίσεων, καθώς και προσεγμένες εκτυπώσεις υψηλών προδιαγραφών. Τα κείμενα είναι λιτά, έξυπνα, πρωτότυπα και σύγχρονα. Κείμενα που καταπιάνονται με θέματα πιο δύσκολα αλλά και κείμενα απλά διασκεδαστικά που δεν δίνουν βαρύτητα στο "μήνυμα" μας συστήνουν στην ιδέα "διαβάζω, παίζω, διασκεδάζω" και δίνουν χώρο στη φαντασία του μικρού αναγνώστη να πλάσει τις δικές του ιστορίες. Εξαιρετική η εικονογράφηση με εικόνες μοντέρνες, ευφάνταστες, καλαίσθητες και πολύ ενδιαφέρουσες. Η εικονογράφηση πλέον δεν περιορίζεται στο να συνοδεύει το κείμενο, αλλά το διευρύνει και δίνει στον αναγνώστη μια δεύτερη και τρίτη ανάγνωση. Ευχάριστο το ότι ανάμεσα στη βιβλιοπαραγωγή είδαμε και διαφορετικά βιβλία, π.χ. ένα «σιωπηλό βιβλίο».

Κατηγορία Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου

Λίγα τα βιβλία για εφήβους, τα περισσότερα καλογραμμένα, αν και να σημειωθεί με κάπως περιορισμένη θεματολογία, ίσως λόγω κατηγορίας. Μολονότι συνήθως δεν δίνεται ιδιαίτερη σημασία στον σχεδιασμό και στην εικονογράφηση (αν υπάρχει) στη συγκεκριμένη κατηγορία, ήταν για μένα ευχάριστη έκπληξη τα όμορφα εξώφυλλα και η φροντίδα στην έκδοση, στον σχεδιασμό και στις εικόνες των βιβλίων της βιβλιοπαραγωγής του 2022.

Κατηγορία Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά

Μια κατηγορία που και αυτή την εκδοτική χρονιά έχει προσφέρει πολλά, ποιοτικά και ενδιαφέροντα βιβλία. Μεγάλη ποικιλία θεματολογίας και είδους κειμένων που μεταφέρουν πληροφορίες στον αναγνώστη μέσα από την εξιχνίαση κάποιου μυστηρίου, την μεταφορά αφηγήσεων, μέσα από προσωπικές αναμνήσεις, ακόμη και διάλογο με τον ίδιο τον αναγνώστη. Σε αρκετά από τα βιβλία γνώσεων έχει δοθεί έμφαση στην εικονογράφηση με εξαιρετικό εικαστικό αποτέλεσμα που καλό θα ήταν να υπάρχει η δυνατότητα βράβευσής του.