Λίντια Μπράνκοβιτς: «Όποιος διαβάσει τα βιβλία μου θέλω να νιώσει ότι κάθε συναίσθημα είναι καλοδεχούμενο»

Στο πλαίσιο της 21ης ΔΕΒΘ, συνομιλήσαμε με τη συγγραφέα και εικονογράφο, Λίντια Μπράνκοβιτς, εν μέσω του φορτωμένου προγράμματός της με παρουσιάσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Γεννημένη το 1997 στο Βερολίνο μεγάλωσε και σπούδασε εκεί. Η Μπράνκοβιτς μας μίλησε για τα βιώματά της, για το πώς η ίδια διαχειρίζεται τα συναισθήματά της ενώ μας αποκάλυψε το συγγραφικό και εικονογραφικό της εργαστήρι περιγράφοντάς μας πώς «χτίζει» τις αφηγήσεις της δουλεύοντας από την αρχική ιδέα για να καταλήξει στο κείμενο και τις εικόνες.

Τα βιβλία σας βασίζονται στην ιδέα των προσωποποιημένων συναισθημάτων. Πώς προέκυψε; Τι είναι αυτό που σας ελκύει στο να δίνετε μορφή στα συναισθήματα;

Η ιδέα αυτή μου ήρθε όταν ήμουν, νομίζω, 20 ή 21 ετών. Κατά τη διάρκεια του διαλογισμού, άρχισα να μην αισθάνομαι πολύ καλά. Τότε, ξαφνικά, μου ήρθε ζωντανά η εικόνα των συναισθημάτων μου να μπαίνουν μέσα στο σπίτι μου, σαν να είναι αγενείς επισκέπτες και αρχίζουν να το καταστρέφουν. Ναι, δεν ήταν καλή περίοδος στη ζωή μου. Αλλά χρόνια μετά, όταν ήμουν περίπου 25 χρονών και έπρεπε να εκπονήσω τη διπλωματική μου εργασία, ήξερα ότι ήθελα να δημιουργήσω ένα εικονογραφημένο βιβλίο για τα συναισθήματα. Τότε θυμήθηκα αυτή την ιδέα του σπιτιού για τα συναισθήματα. Μόνο που αυτή τη φορά, η ιδέα είχε αλλάξει, γιατί είχα αλλάξει κι εγώ. Είχα μάθει να διαχειρίζομαι λίγο καλύτερα τους επισκέπτες μου. Έτσι προέκυψε, λοιπόν, η ιδέα.

Τα δύο βιβλία σας σχετίζονται με την ψυχολογία. Ειδικά το Τσίρκο των σκιών ερμηνεύεται συχνά με βάση τη γιουνγκιανή σκιά. Έχετε εντάξει συνειδητά την ψυχανάλυση στα βιβλία σας ή είναι κάτι πηγαίο που απορρέει από αυτά;

Γνωρίζω, φυσικά, τον Καρλ Γιουνγκ και την έννοια της «σκιάς» του. Με ενδιαφέρει πολύ εδώ και κάποια χρόνια. Όταν σκέφτηκα αυτό το βιβλίο, όμως, δεν σκεφτόμουν συνειδητά τον Γιουνγκ ή το υποσυνείδητο. Σκεφτόμουν περισσότερο το άγχος, και ήθελα να φτιάξω ένα βιβλίο γι’ αυτό. Εκείνη την περίοδο βίωνα έντονο άγχος και δεν ήξερα πώς να το διαχειριστώ, γιατί δεν μπορούσα να αποδεχτώ το γεγονός ότι φοβόμουν. Όταν, τελικά, το αποδέχτηκα, μου ήρθε η ιδέα για το Τσίρκο των Σκιών, γιατί, όταν αποδέχτηκα το άγχος μου, ένιωσα σχεδόν σαν να άνοιξε μια «πύλη» και από εκεί μου ήρθε αυτή η ιδέα, που με έκανε να νιώσω πολύ καλά. Οπότε, νομίζω πως το υποσυνείδητό μου έφερε στην επιφάνεια ξανά αυτή την έννοια του Γιουνγκ και έφτιαξα αυτό το βιβλίο όταν ήταν η κατάλληλη στιγμή.

Μαθαίνουμε τόσο ως παιδιά, αλλά και ως ενήλικες, να διαχωρίζουμε τα «καλά» συναισθήματα από τα «κακά» και να καταπιέζουμε τα δεύτερα. Στα βιβλία σας, όμως, όλα τα συναισθήματα είναι καλοδεχούμενα, και ακόμη και τα πιο τρομακτικά μπορούν να «εξημερωθούν», κατά κάποιον τρόπο. Πιστεύετε ότι πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε αυτά τα «αρνητικά» συναισθήματα, όπως ο θυμός, η θλίψη ή το άγχος;

Ναι, πιστεύω ότι πρέπει να αναπτύξουμε διαφορετικές στρατηγικές για να τα διαχειριζόμαστε, και αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν πρώτα απ’ όλα τα αναγνωρίσουμε και τα αποδεχτούμε. Πιστεύω ότι πολλοί άνθρωποι απλά αποφεύγουν να τα αντιμετωπίσουν. Κι εγώ, ας πούμε, μεγάλωσα με την αρχή ότι ως μικρό κορίτσι, δεν μπορώ να είμαι θυμωμένη, μεγάλωσα με τη νουθεσία ότι «δεν είναι ωραίο για ένα κορίτσι να θυμώνει». Αυτό, φυσικά, δεν ήταν καθόλου καλό για την ψυχική μου υγεία, ούτε για την υγεία μου γενικά. Έπρεπε να ξεμάθω αυτή την αρχή για να μη βλέπω τον θυμό ως κάτι κακό. Και όταν το κατάφερα, ένιωσα πολύ καλύτερα ψυχικά. Πιστεύω, λοιπόν, ότι πρέπει να προσπαθήσουμε να δούμε κάθε συναίσθημα ως αγγελιοφόρο, κάτι από το οποίο μπορούμε να διδαχτούμε. Δεν πρέπει, νομίζω, να τα βλέπουμε ως «καλά» ή «κακά», αλλά ως κάτι περισσότερο.

Αυτή η διαδικασία έχει αντίκτυπο και στη συναισθηματική μας νοημοσύνη;

Ναι, πιστεύω πως αυτό είναι συναισθηματική νοημοσύνη˙ να ξέρεις τι αισθάνεσαι ή έστω να ξέρεις πώς να διαχειριστείς ένα έντονο συναίσθημα. Και αφού το αναγνωρίσεις μέσα σου, μπορείς ίσως να το διαχειριστείς καλύτερα όταν δεις να το βιώνει και κάποιος άλλος.

Τόσο το ξενοδοχείο όσο και το τσίρκο στα βιβλία σας είναι μαγικοί αλλά και συμβολικοί τόποι. Αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένα κομμάτια του εαυτού μας;

Ναι, για μένα είναι όλα μέρος του εσωτερικού μας κόσμου, και αυτά τα δύο αποτελούν διαφορετικά σημεία αυτού του κόσμου. Αν φανταστούμε, λοιπόν, το εσωτερικό μας σαν ένα τοπίο ή έναν χάρτη, πιστεύω πως Το Ξενοδοχείο των Συναισθημάτων βρίσκεται κάπου εκεί και Το Τσίρκο των Σκιών επίσης κάπου εκεί.

Παρόλο, πάντως, που αυτά τα δύο βιβλία ανήκουν στον ίδιο «κόσμο», παρατηρούμε και διαφορές. Το δεύτερο είναι πιο σκοτεινό, πιο απόκοσμο. Σωστά;

Ναι, νομίζω πως το Τσίρκο των Σκιών ασχολείται περισσότερο με τους δύσκολους επισκέπτες που έρχονται στο ξενοδοχείο. Εστιάζει δηλαδή σε αυτά τα συναισθήματα ή τις εμπειρίες που είναι πιο δύσκολα, καθώς και πώς να μην τα αποφεύγεις. Για μένα ήταν σημαντικό θίξω το ζήτημα της αποφυγής με το συγκεκριμένο βιβλίο. Γιατί είναι εύκολο να πεις «καλωσόρισε όλα σου τα συναισθήματα», αλλά πώς το κάνεις στην πράξη; Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει να τα κοιτάξεις κατάματα. Και νομίζω πως το Τσίρκο των Σκιών ήταν η προσπάθειά μου να το δείξω αυτό.

Για μένα το πιο δύσκολο είναι πάντα να βρω τη σωστή ιστορία. Η ιδέα είναι εύκολη, αλλά πώς κάνεις μια ιστορία που να έχει ενδιαφέρον; Αυτό είναι το πιο δύσκολο.

Οι εικόνες σας είναι ζωντανές και πολύχρωμες, καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα χρωμάτων. Αντανακλά αυτό το φάσμα την ποικιλομορφία των συναισθημάτων;

Δεν σκέφτομαι συνειδητά τα χρώματα, είναι περισσότερο μια διαισθητική επιλογή. Πάντα είναι διαισθητική. Για παράδειγμα, μπορεί να σκεφτώ ότι το ξενοδοχείο πρέπει να είναι κίτρινο, αλλά όταν το δοκιμάζω σαν χρώμα, λέω «όχι, τελικά είναι κόκκινο». Είναι δηλαδή μια διαδικασία δοκιμής και λάθους, δεν το σκέφτομαι πολύ συμβολικά. Αλλά ίσως το κάνει το υποσυνείδητό μου.

Ποιο κομμάτι αυτής της διαδικασίας, του να δίνεις μορφή σε τόσο αφηρημένες έννοιες, είναι το πιο δύσκολο; Υπήρξε κάποιο συναίσθημα που σας δυσκόλεψε στην απεικόνιση;

Για μένα το πιο δύσκολο είναι πάντα να βρω τη σωστή ιστορία. Η ιδέα είναι εύκολη, αλλά πώς κάνεις μια ιστορία που να έχει ενδιαφέρον; Αυτό είναι το πιο δύσκολο. Και νομίζω πως ξεκινάει από το κείμενο. Δηλαδή, πώς φτιάχνεις μια καλή αφηγηματική γραμμή, ένα ωραίο κείμενο; Πώς ίσως παραβιάζεις τους αφηγηματικούς κανόνες ή πώς μένεις πιστή σε αυτούς; Έχω σπουδάσει Σχέδιο, οπότε ξέρω πώς να δουλεύω με τις εικόνες. Το κείμενο είναι κάτι με το οποίο εξοικειώνομαι σταδιακά.

Η Λίντια Μπράνκοβιτς με τη Φανή Χατζή, στην 21η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης.

Θα θέλατε να προσθέσετε κάποιο μήνυμα προς τους αναγνώστες;

Ναι, θα ήθελα. Ελπίζω όποιος διαβάσει αυτό το βιβλίο να νιώσει ότι κάθε συναίσθημα είναι καλοδεχούμενο. Και, το πιο σημαντικό, ότι δεν είμαστε τα συναισθήματά μας, απλώς αυτά μας επισκέπτονται. Εύχομαι, ακόμη, οι αναγνώστες μου να έχουν πολλούς ευχάριστους επισκέπτες!

Για τα δύο βιβλία της, Το ξενοδοχείο των συναισθημάτων και Το τσίρκο των σκιών που κυκλοφορούν και τα δύο σε μετάφραση Τζέμας Δεσύλλα, από τις εκδόσεις Διόπτρα θα βρείτε κριτική εδώ.